Việc Bộ GTVT đang lấy ý kiến dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi. Trong đó, dự luật bổ sung nhiều quy định mới, đặc biệt là quy tắc sử dụng đèn của các phương tiện tham gia giao thông, gây làn sóng dư luận phản đối coi quy định này là bất hợp lý, bắt chước các nước ôn đơi, không sát tình hình thực tế ở Việt Nam, gây lãng phí và bất tiện cho người tham gia giao thông và gây ô nhiễm ánh sáng đô thị vốn đã bị ô nhiễm khói bụi rồi.
Lý lẽ của cơ quan quản lý
Điều 27 của dự luật Giao thông đường bộ sửa đổi, nêu: các phương tiện tham gia giao thông vào ban đêm (từ 19 giờ ngày hôm trước đến 5 giờ ngày hôm sau) hoặc khi trời tối, khi có sương mù, thời tiết xấu hạn chế tầm nhìn phải bật sáng đèn chiếu xa hoặc chiếu gần, đèn sương mù (nếu có), đèn chiếu hậu, đèn định vị. Phương tiện phải tắt đèn chiếu xa và bật đèn chiếu gần (tắt đèn pha) khi lưu thông qua các khu vực dân cư có hệ thống chiếu sáng, khi xe xin vượt chuẩn bị vượt, để không chói mắt người điều khiển phương tiện theo chiều ngược lại.
Điểm 3 điều 27 nêu, trong suốt cả ngày, xe mô tô, xe máy, xe đạp điện, xe máy điện khi tham gia giao thông phải bật sáng đèn nhận diện được trang bị theo thiết kế của nhà sản xuất, hoặc phải bật sáng ít nhất một đèn chiếu sáng gần phía trước và một đèn đỏ phía sau.
Theo Bộ GTVT, các quy định về bật đèn xe được tham khảo từ Công ước về biển báo và tín hiệu đường bộ (Công ước Viên 1968), trong đó quy định bật đèn xe máy cả ngày nhằm tăng nhận diện, giúp người điều khiển ô tô dễ dàng nhận diện các phương tiện lưu thông. Đặc biệt, xe tải, xe container thường có điểm mù mà tài xế khó phát hiện ra nếu xe máy đi vào điểm mù đó, việc bật đèn sẽ giảm thiểu được các hạn chế này, giảm tai nạn.
Phải nhìn nhận rằng đây không phải lần đầu tiên đề xuất bật đèn xe cả ban ngày với xe máy được đưa ra. Trước đó, năm 2005, Uỷ ban ATGT quốc gia từng đưa ra đề xuất này với kỳ vọng việc xe máy bật đèn khi lưu thông ban ngày sẽ giảm số lượng tai nạn giao thông và số người chết mỗi năm.
IN BOX ( Đóng khung, chữ bold) Trích Điều 3 của Dự thảo luật giao thông đường bộ
Phản bác của người dân
Ngay sau khi công bố đề xuất, dư luận xã hội đồng loạt phản bác coi sửa đổi đó là phi thực tế, chủ yếu dựa theo tiêu chuẩn của các nước châu Âu – nơi mà ánh sáng ban ngày không đủ, sương mù nhiều, cần bật đèn để nhận diện. Trong khi Việt Nam là một nước có môi trường khí hậu gió mùa nhiệt đới, ban ngày nắng nóng, điều kiện ánh sáng, tầm nhìn tốt, nay lại bật đèn xe cả ngày khiến nhiệt độ môi trường tăng thêm nữa gây bất tiện cho người tham gia giao thông. Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam, Công ước Viên 1968 quy định bật đèn chiếu sáng cả ngày với phương tiện lưu thông. Nhưng điều này chỉ phù hợp với các nước châu Âu, ánh sáng ban ngày không đủ, sương mù nhiều, cần bật đèn để nhận diện.
Trong khi đó Việt Nam là nước nhiệt đới, mùa hè nhiệt độ ở mức cao, việc bật đèn sẽ gây chói mắt người điều khiển phương tiện đi ngược chiều, đồng thời tốn kém tiêu thụ nhiện liệu ắc quy…
Các nước phương Tây có khí hậu khác xa Việt Nam, môi trường, nhiệt độ cũng hoàn toàn đối lập. Việc áp dụng các quy định ở phương Tây cho Việt Nam là không phù hợp chút nào. Ở nước ra, chỉ nên bật đèn tùy điều kiện thời tiết,vùng miền, tùy mùa sao cho phù hợp, luật Giao thông đường bỗ cũng đã quy định rõ. Còn việc xảy ra tai nạn giao thông, cần phải nghiên cứu xem nguyên nhân là do không bật đèn cả ngày hay ý thức chấp hành luật của người dân chưa tốt? Nếu không tìm đúng nguyên nhân để điều chỉnh mà chỉ đề xuất thêm các điều luật mới trong giai đoạn này, sẽ chỉ làm tình hình thêm rối ren.
Nhiều ý kiến cho rằng đề xuất các phương tiện: mô tô, xe máy, xe đạp điện… phải bật đèn cả ban ngày khi lưu thông vào dự thảo luật Giao thông đường bộ sửa đổi thiếu thực tế, với điều kiện giao thông ở Việt Nam.
Ông PHẠM VĂN HÒA,Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp:
Quy định bật đèn xe máy cả ngày là phi lý.Tất nhiên, việc bật đèn xe có tác dụng và cần thiết đối với một số tỉnh miền núi phía Bắc có lúc sương mù hoặc gặp mưa. Tuy nhiên, không nên áp dụng quy định này cho cả nước, đặc biệt là các tỉnh miền Trung và miền Nam. Với điều kiện thời tiết bất thường diễn ra trong một khoảng thời gian nhất định, tôi nghĩ người tham gia giao thông biết cách điều chỉnh đèn cho phù hợp để bảo vệ tính mạng của bản thân khi tham gia giao thông.
TS luật NGUYỄN VĂN TIẾN, Phó Trưởng khoa Dân sự – ĐH Luật TP.HCM:
Không nên đưa đề xuất này vào luật Dù mục đích chính của đề xuất này là nhắm vào sự an toàn như Bộ GTVT nói khi mở đèn sẽ gia tăng sự nhận diện cho những người liên quan hoặc người đối diện nhưng không phù hợp ở nước ta.
Luật sư TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA, đại biểu Quốc hội TP.HCM:
Đề xuất bật đèn xe theo giờ hay thời tiết rất phức tạp.Quy định này ở châu Âu đã áp dụng từ lâu, trên xe có thiết kế khởi động xe là mở đèn nhằm tăng tính an toàn, nhất là xứ ôn đới. Theo tôi, áp dụng tại Việt Nam cũng tốt. Việc quy định theo giờ trong ngày, điều chỉnh thay đổi theo điều kiện khí hậu như mùa mưa hay sương mù, rồi thay đổi theo mùa đông, mùa hè và thay đổi theo vùng miền sẽ rất phức tạp. Ví dụ, ban ngày ở Sa pa hay Đà Lạt thì mù sương, cần có đèn, mùa đông ở Hà Nội có ngày mây mù, có ngày nắng. Do vậy, ở châu Âu họ chế tạo xe như thế để áp dụng đồng loạt luôn.
Kỹ sư ô tô, xe máy LÊ VĂN TẠCH cho rằng xe máy chưa được trang bị đèn nhận diện. Các loại đèn chiếu sáng hiện nay ở các loại xe máy chỉ phù hợp với ban đêm và không nên sử dụng vào ban ngày. Vì khi đi ban đêm, người đi phía sau hoặc phía trước đều có thể thấy được xe khác đang di chuyển, ban ngày mà bật đèn là không hợp lý vì gây ra chói mắt cho người đi đường.
Ý kiến người dân:
*Thay vì nghiên cứu luật bật đèn ban ngày thì chúng ta nên tập trung xử lý những vi phạm bật đèn pha vào buổi tối của tất cả loại phương tiện…sẽ giảm bớt tai nạn gây ra bởi đèn pha
* Quy đinh trên không cần thiết vì:
- Điều kiện thời tiết VN nhiều ánh sáng, trừ một số ít thời điểm mùa đông.
2. Nếu xe chạy điện, sẽ gây tốn tiền năng lượng, gây lãng phí tiền, môi trường,.. trong khi đó VN đang thiếu điện để phát triển đất nước. - Nếu xe chạy xăng, dầu sẽ gây tốn nhiên liệu, bình xe, giảm tuổi thọ bóng đèn,…, gây ô nhiễm môi trường
- Gây phản cảm, khi trời nóng 3 tháng hè toàn 30 oC đến trên 40 oC, miền Nam còn nắng hơn, khi tắc đường mà hàng ngàn xe .
Bộ GTVT sẽ tiếp thu ý kiến
Ông Nguyễn Văn Thạch,Vụ trưởng Vụ an toàn giao thông cho rằng năm 2014, Việt Nam gia nhập Công ước giao thông đường bộ và Công ước về biển báo và tín hiệu đường bộ năm 1968 (Công ước Vienna 1968). Trong đó, nước ta cam kết thực hiện các quy định chung của công ước. Vì vậy, quan điểm xây dựng dự luật giao thông đường bộ phải nội luật hóa các luật chung này, trong đó có quy định bật đèn xe máy cả ngày (đèn position light hay gọi là đèn đờ mi).
Hiện nay, quy định này không chỉ các nước châu Âu mà các nước Đông Nam Á có mật độ xe và khí hậu tương ứng Việt Nam như Thái Lan, Indonesia, Malaysia cũng đã thực hiện. Trong đó, Malaysia đã có đánh giá việc áp dụng quy định bật đèn xe máy cả ngày. Kết quả, quy định trên giúp tài xế nhận diện được phương tiện nhanh hơn, TNGT giảm mạnh, đặc biệt tiêu thụ năng lượng của đèn rất nhỏ và không làm tăng lượng nhiệt lên.
Cạnh đó, chúng ta thấy các loại xe nhập khẩu hiện nay khi nổ máy đã bật đèn. Nên khi đưa quy định này vào, chúng tôi cũng mong muốn tham khảo ý kiến của người dân để đưa ra một lộ trình cho phù hợp với Việt Nam. Cụ thể, có thể chúng ta xây dựng theo hướng không hồi tố với các loại xe máy cũ chưa được thiết kế đèn nhận diện, chỉ áp dụng với các xe sản xuất mới. Mục đích để các nhà sản xuất trong và ngoài nước khi sản xuất xe máy phải trang bị đèn nhận diện.
Chúng tôi nhìn nhận quy định mới bao giờ cũng gặp rất nhiều ý kiến trái chiều. Điển hình như quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm, trước đây nhiều người cũng phản ứng gay gắt nên Việt Nam phải mất 10 năm tranh cãi mới quyết tâm thực hiện. Giờ nhìn lại, chúng ta thấy quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm là cần thiết. Tóm lại, đây cũng chỉ mới dự thảo nên chúng tôi xin tiếp thu các ý kiến chuyên gia, người dân đóng góp cho dự luật để chỉnh lý cho phù hợp với quy định của Việt Nam. Quan điểm của chúng tôi không cứng nhắc, việc nội luật hóa các quy định chung của quốc tế phải phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Ý kiến của nhà khoa học, Chuyên gia không ủng hộ bật đèn xe máy cả ngày lẫn đêm
TS Lê Hải Hưng (lhhungbk@gmail.com) Ban KHCN Hội CSVN:
- Chúng ta tham gia Công ước quốc tế, không có nghĩa là Công ước có gì thì cứ bê nguyên vào mà phải biết chọn lọc những cái phù hợp. Xin xem ý kiến của một chuyên gia về xử phạt vi phạm giao thông Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ(nguyên Tổ trưởng xử lý vi phạm giao thông – Công an thành phố Hà Nội): Rất khó cho CSGT xử lý vi phạm. Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa (ở miền Bắc), cận xích đạo ở miền Nam, ít sương mù, việc quy định bật đèn cả ngày là quá vô lý, rất khó để lực lượng CSGT xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, còn ảnh hưởng lớn đến độ bền của bóng đèn trên phương tiện giao thông. Tôi cho rằng, quy định này có thể áp dụng ở những nơi có nhiều sương mù như vùng cao, còn nếu áp dụng cả nước thì không phù hợp. Khi đưa ra quy định mới, cơ quan chức năng phải nghiên cứu xem có phù hợp với thực tế, nhằm mục đích gì, không thể nói nước ngoài áp dụng thì chúng ta cũng phải làm theo. Cá nhân tôi thấy quy tắc này có vấn đề. Ví dụ một ngã tư đèn xanh đèn đỏ xảy ra tắc đường, các xe lúc nào cũng rọi đèn vào nhau thì rất chói mắt. Ngoài ra, việc bật đèn cả ngày sẽ tốn xăng dầu, thời tiết nắng nóng, gây ô nhiễm môi trường. Quy tắc này có thể mang tính khuyến khích chứ không nên bắt buộc.
- Nếu thực sự cần thiết phải “bổ sung” việc “Xe máy bật đèn cả ngày” vào Luật thì các “nhà nghiên cứu” phải có thống kê rằng “trong những năm qua, do không bật đèn ban ngày nên xe máy bị tai nạn nhiều” hoặc người tham gia giao thông, người lái xe ô tô phàn nàn rằng “ban ngày, xe máy không bật đèn, tôi chả thấy gì”.
- Xe máy điện làm cho người khác bị bất ngờ không phải do nó không bật đèn mà là nó “im lặng”. Sao Các nhà làm Luật không “bổ sung” một sáng kiến là “mỗi xe điện đều phải mang theo một loa tạo tiếng kêu “y như xe máy có động cơ”?
Theo tôi, bổ sung quy định “xe máy bật đèn cả ngày” vào Luật giao thông cần xem xét, nghiên cứu thấu đáo, nếu không có lợi cho dân thì không nên đưa vào.
Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam có quan điểm không hoàn toàn ủng hộ về dự thảo sửa đổi.
Bởi Công ước về biển báo và tín hiệu đường bộ có quy định về bật đèn chiếu sáng cả ngày đối với phương tiện tham gia giao thông. Tuy nhiên, quy định này chỉ phù hợp với các nước châu Âu, ánh sáng ban ngày không đủ, sương mù nhiều, cần bật đèn để nhận diện.
Ông Quyền cho rằng, ở Việt Nam, một đất nước nhiệt đới với thời tiết vào mùa hè nhiệt độ luôn ở mức cao. Nếu bật đèn gây chói mắt với người điều khiển phương tiện giao thông đi ngược chiều. Cạnh đó sẽ tiêu tốn một lượng điện ở bình ắcquy, từ đó tăng tiêu thụ nhiên liệu, tăng chi phí, tăng lượng phát thải khí gây ô nhiễm môi trường.
Đồng quan điểm như vậy, Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy cho rằng, không nên quy định cứng nhắc thời gian mà phải tùy theo thời tiết từng khu vực, từng tuyến đường. Ở nước ngoài cũng không quy định thời điểm cụ thể bắt buộc bật đèn mà căn cứ vào thời tiết. Ví dụ ở Anh, xứ sở sương mù, người tham gia giao thông có thể bật đèn cả ngày lẫn đêm.
- Thủy nêu vấn đề, nhiều tuyến đường có thể tối sớm hơn hoặc ngày sớm hơn thì bật đèn như thế nào và nếu không bật, gây ra tai nạn thì ai chịu trách nhiệm?
“Với quy định thiếu chặt chẽ và để giờ cụ thể như trên sẽ rất khó thực hiện, đặc biệt ở nước ta. Cái quan trọng nhất là cần quy định xe phải có đèn mà đèn phải sử dụng được. Còn việc sử dụng khi nào và như thế nào cần nới rộng ra chứ không nên bó buộc” – ông Thủy nhấn mạnh.
PV tổng hợp
