Chiếu sáng học đường từ lâu đã được các các cấp các ngành và cộng đồng xã hội quan tâm. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thời gian học sinh sử dụng ánh sáng tại các lớp học ở trường chiếm tới trên 70% thời gian học tập nên việc đảm bảo ánh sáng học đường vô cùng quan trọng. Tuy nhiên theo khảo sát sơ bộ của Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học tỉnh Hải Dương cho thấy chiếu sáng học đường tại các trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hải Dương phần lớn không đảm bảo theo tiêu chuẩn về chiếu sáng lớp học. Khi ánh sáng môi trường tự nhiên thay đổi các đèn luôn giữ một mức sáng cố định dẫn đến không hiệu quả về mặt sử dụng năng lượng cũng như các chỉ tiêu về độ rọi, độ đồng đều…; Cách mắc thiếu khoa học (thường mắc bóng hai bên tường, sát trần và trên quạt) khiến ánh sáng yếu, gây tác hại cho mắt, dễ gây mỏi mắt và nhức mắt; Ánh sáng bị phân tán không tập trung chỗ thì quá tối, chỗ thì quá sáng; Một số phòng học không đủ số bóng theo quy định gây lãng phí điện năng và ảnh hưởng tới sức khỏe người học và giảng dạy; Các trường vì nhiều lý do nên chưa chú trọng nhiều đến việc sử dụng đèn tiết kiệm điện, đảm bảo độ chiếu sáng và an toàn cho mắt, đa số sử dụng các loại bóng đèn thông thường như đèn sợi đốt, huỳnh quan chấn lưu sắt từ, compact… Các quy chuẩn, tiêu chuẩn về chiếu sáng lớp học đã ban hành như TCVN 7114-1:2008 (quy định về tiêu chuẩn chiếu sáng nơi làm việc, trong nhà). TCVN 8794:2011 và TCVN 8793:2011 (quy định về thiết kế trường trung học và trường tiểu học). QCVN 22:2016/BYT (quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chiếu sáng, mức cho phép nơi làm việc…) quy định rõ các chỉ số phải đạt theo yêu cầu trong chiếu sáng lớp học như độ rọi trung bình tối thiểu, độ đồng đều, chỉ số hoàn màu, mật độ công suất trên mét vuông nên hầu hết các phòng học tại các trường học trên địa bàn tỉnh hiện nay chưa đáp ứng được theo yêu cầu đề ra.
Trước thực trạng trên và tình hình xu thế chiếu sáng ngày càng phát triển, được sự đồng ý và nhất trí của các cấp lãnh đạo, trong thời gian vừa qua Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học Hải Dương đã phối hợp với Công ty Cổ phần bóng đèn phích nước Rạng Đông tổ chức thực hiện lắp đặt thí điểm mô hình chiếu sáng thông minh sử dụng đèn Led chuyên dụng, kết hợp với các cảm biến ánh sáng cho 02 phòng học tại trường THCS Bình Minh thành phố Hải Dương. Kết quả sau lắp đặt và qua đo đạc thực tế bằng dụng cụ đo chuyên dụng cho thấy các chỉ số về chiếu sáng lớp học theo quy chuẩn, tiêu chuẩn cho phép đều đạt. Các vị trí trong lớp học như vị trí bảng có độ rọi trung bình đều đạt trên 500 Lux; vị trí các bàn học đều có độ rọi trung bình đạt từ 300 Lux trở lên; độ đồng đều đạt trên 0,7; chỉ số hoàn màu đạt trên 80; mật độ công suất đều nhở hơn 12W/m2 và khả năng tiết kiệm điện từ 40-50% so với hệ thống chiếu sáng cũ. Đặc biệt hệ thống cảm biến tự động điều chỉnh tăng hoặc giảm độ sáng của các bóng đèn theo môi trường để giữ ổn định độ sáng trong lớp học theo yêu cầu (khi trời nắng hoặc trời tối) giảm tối đa số lần tắt bật nên không ảnh hưởng đến mắt của học sinh.
Thông qua mô hình lắp đặt thí điểm hệ thống chiếu sáng thông minh tại trường THCS Bình Minh, đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trên nhiều mặt như đảm bảo chiếu sáng theo tiêu chuẩn hiện hành, tiết kiệm năng lượng điện so với hệ thống chiếu sáng cũ và không gây mỏi mắt đảm bảo sức khỏe cho người học và giảng dạy.
Đây là một giải pháp rất hữu ích và thiết thực. Đề nghị UBND tỉnh cùng các cấp, ngành liên quan, các đơn vị trường học nghiên cứu xem xét phổ biến và nhân rộng mô hình trên toàn địa bàn tỉnh.
Tác giả bài viết: Tăng Đức Tiến
