Sáng 18/9, phiên sơ thẩm của TAND TP. Cần Thơ xét xử vụ án “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra ở Công ty TNHH XNK Thủy sản Thiên Mã (Công ty Thiên Mã) đã tuyên những mức án cao.
Theo đó, tòa tuyên phạt ông Phan Bá Tòng (nguyên Giám đốc Công ty Thiên Mã) 18 năm tù, bà Trần Thị Diễm (nguyên Kế toán trưởng Công ty Thiên Mã) 7 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Đây là những mức án cao nhất trong đề nghị của đại diện viện kiểm sát. Còn 3 người nguyên là cán bộ Ngân hàng Phát triển Việt Nam khu vực Cần Thơ-Hậu Giang (VDB Cần Thơ): ông Lâm Chí Công 10 năm tù, bà Nguyễn Thị Mai 8 năm tù, bà Huỳnh Thanh Trúc 6 năm tù về tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”.
Theo bản án, ông Tòng đã sử dụng tiền vay tại 13 khế ước nhận nợ của hợp đồng tín dụng xuất khẩu hạn mức ký đầu năm 2009 với VDB Cần Thơ, để trả nợ ngân hàng khác và tiêu xài cá nhân. Thủ đoạn của ông Tòng là chỉ đạo Kế toán trưởng Diễm cùng một số nhân viên lập giả báo cáo kết quả kinh doanh năm 2009, 2010 từ lỗ thành lãi; lập khống các hợp đồng mua bán hàng hóa để được VDB Cần Thơ giải ngân. Kết quả, không trả được 147 tỉ đồng cho VDB Cần Thơ, trong đó có 27 tỷ đồng là tài sản thế nên còn lại hơn 120 tỷ đồng ông Tòng “chiếm đoạt”. Các ông bà Công, Mai, Trúc thiếu kiểm tra, không kiểm soát nguồn tiền, khi phát hiện ông Tòng sử dụng vốn vay sai mục đích đã không có biện pháp ngăn chặn. Về trách nhiệm dân sự, tòa buộc ông Tòng, bà Diễm và Công ty Thiên Mã phải trả cho VDB Cần Thơ số tiền chiếm đoạt.
Sau khi tòa tuyên án, một số bị cáo cho biết sẽ kháng án bởi cho rằng, họ không chiếm đoạt tiền vay mà bị mất do kinh doanh thua lỗ. Họ nói, thực tế diễn ra như luật sư bảo vệ quyền lợi cho họ đã phân tích trong phần tranh luận tại tòa.
Luật sư bảo vệ quyền lợi của ông Tòng, tranh luận tại tòa cho rằng, buộc tội ông Tòng tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” là chưa có căn cứ pháp lý vững chắc. Bởi lẽ, về tố tụng, có những vi phạm như không trưng cầu giám định chuyên môn của ngân hàng nhà nước đối với nghiệp vụ ngân hàng phát sinh tại VDB Cần Thơ; không trưng cầu giám định tài chính đối với hoạt động kinh doanh của Công ty Thiên Mã nên chưa đủ cơ sở khẳng định số tiền mất khả năng thanh toán là do “chiếm đoạt” hay do kinh doanh thua lỗ. Hai nội dung này đã được TAND TP.Cần Thơ yêu cầu trong quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung số 03 ngày 30/3/2018, nhưng chưa được thực hiện. Từ đó, điều tra chưa xác định được nếu ông Tòng có chiếm đoạt thì vào thời điểm nào, bao nhiêu, dùng vào mục đích gì?
Trong lúc, bản kết luận điều tra bổ sung số 166/C46 ngày 17/11/2017 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ công an viết: “Trong tổng số tiền 147 tỷ đồng (tính số tròn) thì có 89.441.011.392 đồng Phan Bá Tòng sử dụng để phục vụ sản xuất kinh doanh của Công ty Thiên Mã, 57 tỷ đồng còn lại Phan Bá Tòng chi cho mục đích cá nhân”. Như thế, luật sư lập luận, lẽ ra, cáo trạng phải loại 89.441.011.392 đồng ông Tòng đã sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Thiên Mã ra khỏi số tiền cáo buộc chiếm đoạt mới đúng và công bằng.
Vẫn lập luận của luật sư, trừ tiếp 27 tỷ đồng là tài sản thế chấp theo đại diện viện kiểm sát tại tòa, thì còn khoảng 30 tỷ đồng và cũng chưa thể kết luận ông Tòng chiếm đoạt số tiền này. Bởi theo Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ công an, Công ty Thiên Mã có hàng tồn kho 998.080 tấn bị các đơn vị khác bán rẻ năm 2013, lỗ 35 tỷ đồng. Cũng theo kết luận điều tra và cáo trạng, Công ty Thiên Mã kinh doanh lỗ 107 tỷ đồng trong năm 2009 và lỗ 95 tỷ trong năm 2010. Cộng 3 khoản sau là 237 tỷ đồng, trong khi nợ gốc chỉ còn 30 tỷ. “Vậy ông Tòng có thể chiếm đoạt tiền của ngân hàng ở đâu?”, luật sư nêu câu hỏi.
Các luật sư tranh luận tại tòa thừa nhận ông Tòng đã dùng tiền vay kinh doanh để trả nợ nơi khác, dẫn đến chưa trả được 120 tỷ đồng cho VDB Cần Thơ và đó là tội “Sử dụng trái phép tài sản” theo điều 142 Bộ luật Hình sự năm 1999. Luật sư đề nghị tòa tuyên ông Tòng và bà Diễm không phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” mà phạm tội “Sử dụng trái phép tài sản”. Tuy nhiên, bản án sơ thẩm không chấp nhận đề nghị của luật sư và những bị cáo kháng án cho biết sẽ tiếp tục đặt ra.
SÁU NGHỆ
