Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C44) có kết luận điều tra bổ sung “vụ án buôn lậu, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại tỉnh Quảng Trị và thành phố Đà Nẵng”. Liền đó, các bị can có đơn kiến nghị Viện trưởng Viện KSNDTC Lê Minh Trí “đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can”.
Kết luận điều tra bổ sung lần này nhằm làm rõ 11 nội dung theo yêu cầu của TAND TP Đà Nẵng, trả hồ sơ sau phiên xét xử sơ thẩm lần thứ hai, ngày 5 và 6/5/2016. Đây là bản kết luận điều tra bổ sung lần thứ hai, và là bản kết luận điều tra lần thứ 5, kể từ khi khởi tố vụ án ngày 6/4/2012. Trước đây, TAND TP Đà Nẵng từng trả hồ sơ lần thứ nhất, sau hai ngày xét xử 30 và 31/10/2014.
Đơn kiến nghị “đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can” của ông Trương Huy Liệu và vợ Trần Thị Dung (chủ Cty Ngọc Hưng), bị khởi tố hành vi “buôn lậu”. Cùng kiến nghị trên là của các ông Lê Xuân Thành và Đỗ Lý Nhi (công chức Hải quan tỉnh Quảng Trị), bị khởi tố hành vi “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Nguyên do, ngày 17/12/2011, Cty Ngọc Hưng nhận lô gỗ tại cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) chở trong 13 xe từ nội địa Lào tới, khai báo hải quan và nộp thuế. Hai ngày sau, lô gỗ được đóng vào 22 cantainer, xuất sang Hồng Công. Trên đường chở gỗ xuống tàu ở cảng Đà Nẵng thì bị bắt giữ và ngày 6/4/2012, khởi tố vụ án “buôn lậu”.
Không có hành vi buôn lậu
Trong quyết định trả hồ sơ của TAND TP Đà Nẵng nêu 4 nội dung hàng đầu, yêu cầu điều tra làm rõ hành vi buôn lậu. Kết luận điều tra bổ sung chưa điều tra được 2 nội dung, còn 2 nội dung được điều tra thì lại rõ thêm căn cứ không có hành vi buôn lậu.
Đó là, lô gỗ có hồ sơ xuất xứ từ Lào. Kết luận điều tra bổ sung viết: “Ngày 24/10/2016, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an có kết luận giám định số 4312/C54-P5”. Trong đó, khẳng định chữ ký của ông Khamfong Vorabout, con dấu của Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào trên các hồ sơ nhập khẩu của Cty Ngọc Hưng, Cty 407 và Cty Tâm Tâm đều “do cùng một người ký ra” với chức danh “The manager” và “do cùng con dấu đóng ra”. Trong lúc, Cty 407 và Cty Tâm Tâm không có hành vi buôn lậu. Kiến nghị của ông Liệu chỉ ra: gỗ doanh nghiệp Lào bán cho Cty Ngọc Hưng cũng như hai doanh nghiệp kia là có thực, không phải “hồ sơ giả mạo” như điều tra kết luận trước đây nên Cty Ngọc Hưng không có hành vi buôn lậu.
Hồ sơ đã rõ lô gỗ do doanh nghiệp Lào bán cho Cty Ngọc Hưng cũng như trong thực tế, việc giao nhận gỗ diễn ra tại cửa khẩu và được đóng thuế đủ, thì phải dựa vào Công văn số 1328/BCT-XNK ngày 8/2/2013 của Bộ Công Thương để xem xét tiếp. Theo kết luận điều tra bổ sung, Công văn số 1328 căn cứ Nghị định số 12, ngày 23/1/2006, của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương mai về hoạt động mua bán quốc tế. Trong đó, quy định: “Trường hợp gỗ từ các nước xuất khẩu sang Việt Nam, doanh nghiệp của nước xuất khẩu phải tuân thủ pháp luật của nước sở tại và thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam do doanh nghiệp nước xuất khẩu chịu trách nhiệm. Doanh nghiệp Việt Nam chịu trách nhiệm thực hiện các quy định về xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất của Việt Nam”.
Gỗ trắc không cấm tạm nhập tái xuất. Lô gỗ trắc được Cty Ngọc Hưng nhập từ Lào có hồ sơ rõ ràng, giao nhận tại cửa khẩu có giám sát, làm thủ tục và đóng thuế theo quy định, sau đó tái xuất nên không có hành vi buôn lậu.
Giám định và bán vật chứng trái luật
Có 3 nội dung về giám định lô gỗ vật chứng, TAND TP Đà Nẵng yêu cầu điều tra làm rõ. Trong đó, việc giám định lô gỗ mà Cơ quan CSĐT trưng cầu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, nhưng Viện này chưa được Bộ Tư pháp cho phép là trái luật.
Kết luận điều tra bổ sung căn cứ công văn ngày 6/7/2016 (của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật) giải thích: những người giám định “có trình độ thạc sỹ, tiến sỹ và kỹ sư trong lĩnh vực” và “có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực hành vi dân sự” nên “họ có đủ điều kiện tiêu chuẩn để thực hiện giám định”. Chưa trả lời được câu hỏi của tòa án là phải được Bộ Tư pháp cho phép, mới có tư cách pháp nhân để giám định tư pháp.
Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật giám định còn cho hai kết quả khác nhau (lần đầu là 453,104 m3, lần sau 614,672 m3), tòa yêu cầu “tiếp tục điều tra làm rõ, cần thiết phải giám định lại” để khẳng định con số chính xác. Kết luận điều tra bổ sung giải thích, giám định lần hai cho khối lượng lớn hơn vì cân trọng lượng để quy ra khối lượng, do “có nhiều gỗ xẻ thanh hình thù phức tạp”. Kiến nghị của vợ chồng ông Liệu dẫn Quyết định số 44, ngày 1/6/2006 của Bộ NN&PTNT quy định, với gỗ xẻ “không được cân trọng lượng để quy đổi ra khối lượng”, để khẳng định phương pháp giám định như thế là trái luật.
Kiến nghị của ông Thành và ông Nhi còn nêu, giám định ban đầu đã do Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thực hiện thì khi muốn giám định lại, phải trưng cầu cơ quan khác. Vấn đề này được quy định tại khoản 2, điều 159, Bộ Luật tố tụng hình sự “phải do người giám định khác tiến hành”. Ở vụ án này, C44 vẫn trưng cầu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật nên các đơn kiến nghị khẳng định, C44 làm trái luật.
Đặc biệt, C44 đã bán lô gỗ vào ngày 10/1/2014, được tòa yêu cầu “làm rõ việc Quyết định xử lý vật chứng bán đấu giá lô hàng có đúng quy định pháp luật Tố tụng hình sự hay không?”. Kết luận điều tra bổ sung cho rằng: “Do đánh giá hàng hóa là gỗ nếu để lâu có thể dẫn đến mối mọt, mau hỏng; số lượng gỗ lớn khó bảo quản, dễ cháy nổ, chi phí thuê kho, trông giữ cao” nên đã cho bán đấu giá “theo quy định tại khoản 1, điều 76, Bộ Luật tố tụng hình sự”.
Đơn của vợ chồng ông Liệu và ông Thành, Nhi khẳng định: gỗ trắc và giáng hương để lâu cũng không thể mối mọt, mau hỏng nên giải thích như C44 là không đúng với thực tế. Hơn thế, khoản 1, điều 76, Bộ Luật tố tụng hình sự quy định: “Việc xử lý vật chứng do Cơ quan điều tra quyết định, nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn điều tra; do Viện kiểm sát quyết định, nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn truy tố; do Tòa án hoặc Hội đồng xét xử quyết định ở giai đoạn xét xử”. Bộ Luật tố tụng hình sự cũng quy định cụ thể việc bảo quản tang vật: “Đối với vật chứng không thể đưa về cơ quan tiến hành tố tụng để bảo quản thì cơ quan tiến hành tố tụng giao vật chứng đó cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp đồ vật, tài sản hoặc người thân thích của họ hoặc chính quyền địa phương, cơ quan tổ chức nơi có vật chứng bảo quản”. Ở đây, đang điều tra mà C44 cho bán vật chứng, theo các đơn kiến nghị là “trái luật”.
Lô gỗ bị bán ngày 10/1/2014, hơn 63 tỷ đồng. Ông Liệu cho biết, giá trị lô gỗ tại thời điểm bán, hơn 300 tỷ đồng.
SÁU NGHỆ
 có kết luận điều tra bổ sung “vụ án buôn lậu, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại tỉnh Quảng Trị và thành){kind=link}