Sau thành công vượt qua đại dịch năm 2021, ngành thủy sản nước ta bước vào năm 2022 với chiến lược phát triển bền vừng là giảm dần sản lượng khai thác để bảo vệ nguồn lợi hải sản.
XÁC ĐỊNH HẠN NGẠCH KHAI THÁC
Báo cáo của Tổng cục Thủy sản, năm 2021, tổng sản lượng thủy sản khai thác đạt gần 3,9 triệu tấn, tăng 0,9% so với năm 2020. Trong đó, khai thác biển gần 3,7 triệu tấn (tăng 1% so với cùng kỳ), khai thác nội địa 196 nghìn tấn (tăng 0,2% cùng kỳ). Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, năm 2021 kim ngạch xuất khẩu thủy sản gần 8,9 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu một số mặt hàng thủy sản tăng mạnh như: nhuyễn thể có vỏ, cá ngừ, mực, bạch tuộc. Hải sản xuất khẩu chính là: cá ngừ (22,3% tổng kim ngạch xuất khẩu hải sản), nhuyễn thể (17,9%), cá biển khác (chiếm 49,8%).
Một số nguyên nhân cho kết quả trên, theo Tổng cục Thủy sản, có các chính sách tạo điều kiện cho khai thác, chế biến hải sản như công bố danh sách 77 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá; mở 65 cảng cá; chỉ định 49 cảng cá đủ điều kiện chứng nhận, xác nhận thủy sản khai thác. Dịch vụ hậu cần nghề cá đã phát triển với 640 kho lạnh sản phẩm hải sản có tổng sức chứa 78.700 tấn và 14 kho cho thuê có sức chứa 46.000 tấn; 9 nhà phân loại hải sản, công suất 240 tấn sản phẩm/ngày; 1.135 cơ sở vựa thu mua, kinh doanh hải sản. Cả nước có 10 cơ sở gia công sản xuất lưới sợi quy mô lớn khả năng mỗi năm sản xuất trên 10.000 tấn lưới sợi.
Tính đến hết tháng 2/2022, cả nước có 86 nghiệp đoàn nghề cá cơ sở tại 16/28 tỉnh, thành phố có biển với gần 17.700 đoàn viên và hơn 6.200 tàu dài từ 15m trở lên. Hơn 4.200 tổ đội sản xuất đang hoạt động với gần 29.600 tàu cá, hơn 179.600 lao động trên các vùng biển.
Tuy nhiên, đến nay mới có 24/28 tỉnh, thành phố ven biển thực hiện xong việc xác định hạn ngạch khai thác hải sản tại vùng biển ven bờ và vùng lộng theo quy định của Luật Thủy sản năm 2017. Trong đó, hạn ngạch vùng biển khơi là 31.297 giấy phép, vùng lộng 18.439 giấy phép và ven bờ 34.929 giấy phép. Như thế, vẫn còn 4 địa phương chưa thực hiện xong việc xác định hạn ngạch khai thác là Quảng Bình, Khánh Hòa, Tiền Giang và TP Hồ Chí Minh.
Xác định hạn ngạch khai thác hải sản căn cứ vào trữ lượng để đảm bảo ngưỡng an toàn, tránh tình trạng tận diệt nguồn lợi hải sản. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, sản lượng khai thác cao chưa hẳn là điều đáng mừng bởi gây nguy cơ tận diệt nguồn lợi hải sản, mà đây cũng là điều mà nhiều địa phương hiện nay chưa quán triệt và thực hiện nghiêm, ảnh hưởng rất lớn đến việc khắc phục thẻ vàng EC.
GIẢM KHAI THÁC GẦN BỜ
Tại Hội nghị Giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác, chế biến, tiêu thụ thủy sản năm 2022 diễn ra ngày 22/3 tại Thanh Hóa, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, để khắc phục “thẻ vàng” của EC, Việt Nam phải hướng tới việc giảm sản lượng xuống dưới ngưỡng an toàn đồng thời đầu tư công nghệ khai thác, chế biến để tăng giá trị thủy sản khai thác được. Muốn làm được điều đó, đội tàu khai thác của Việt Nam phải tăng số lượng khai thác viễn dương, giảm khai thác gần bờ.
Ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Thuận, cho hay trong nỗ lực cùng cả nước rút “thẻ vàng” của EC, địa phương không tăng sản lượng khai thác hàng năm. “Vùng biển Bình Thuận có trữ lượng khai thác lớn nhưng từ nhiều năm nay, chúng tôi chủ trương chỉ duy trì sản lượng hàng năm 210.000 tấn, tránh tình trạng suy kiệt nguồn lợi, quan trọng nhất vẫn là chất lượng và giá trị thủy sản đánh bắt được. Bình Thuận đang tăng cường quản lý tàu cá theo hạn ngạch; đầu tư hậu cần cảng cá và thực hiện quy chế phối hợp với các địa phương để quản lý tàu cá hoạt động ngoại tỉnh”, ông Chiến cho hay.
Ngành thủy sản định hướng điều chỉnh giảm dần sản lượng khai thác, tăng sản lượng nuôi trồng và triển khai mạnh các giải pháp để tăng giá trị đối với cả sản lượng nuôi và khai thác để tăng giá trị sản xuất đối với với sản phẩm thủy sản, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng. Năm 2022, ngành thủy sản đặt mục tiêu sản lượng khai thác 3,78 triệu tấn (giảm so với năm 2021 là gần 3,9 triệu tấn); sản lượng nuôi trồng 4,95 triệu tấn; kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 8,7 tỷ USD.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị Tổng cục Thủy sản tính lại cơ cấu nghề, phải giảm đội tàu khai thác gần bờ và các loại hải sản nhỏ để bảo vệ nguồn lợi ven biển. Trong quản lý đội tàu khai thác phải xem việc cấp giấy khai thác là hết sức quan trọng và có chế tài đối với những tàu cá khai thác sai giấy phép. Khai thác thủy sản phải gắn chặt với truy xuất nguồn gốc, hàng tháng các tỉnh phải nắm được tình hình khai thác trên biển để có chỉ đạo cụ thể.
“Chúng ta phải có đề án chuyển đổi nghề cụ thể cho ngư dân, chuyển đổi nghề để giảm số lượng tàu và sản lượng khai thác. Đề án phải thể hiện được các chính sách hỗ trợ, trở thành bệ đỡ để ngư dân yên tâm chuyển đổi nghề nghiệp. Các tỉnh phải có trách nhiệm bố trí ngân sách cho việc chuyển đổi nghề của ngư dân”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nói.
THANH HẢI
