Lúa gạo với thị trường lớn nhất là Trung Quốc

Tại hội nghị “Thúc đẩy sản xuất tiêu thụ lúa gạo ĐBSCL” do Bộ NN&PTNT tổ chức ở tỉnh Đồng Tháp hôm 26/02, thị trường lúa gạo lớn nhất nước ta và cả thế giới là Trung Quốc đã được tập trung phân tích. Qua đây phần nào thấy nguyên nhân giá lúa đang xuống thấp ở ĐBSCL mà dư luận quan tâm.

Xuất khẩu chững lại
Báo cáo của Bộ NN&PTNT cho biết, năm 2018, nước ta xuất khẩu 6,1 triệu tấn gạo, kim ngạch 3,08 tỷ USD, tăng so với năm 2017 theo thứ tự là 5,1% và 16,3%. Thị trường lớn nhất của gạo xuất khẩu nước ta là Trung Quốc với 1,33 triệu tấn, kim ngạch 683,36 triệu USD, chiếm 21,8% tổng khối lượng và 22,18% tổng kim ngạch.
Trung Quốc cũng là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, năm 2018 nhu cầu tiêu thụ 142,7 triệu tấn và đã nhập 5 triệu tấn. Sang năm 2019, Bộ NN-PTNT đánh giá “Trung Quốc dự kiến sẽ trở thành một nhân tố chủ chốt trên thị trường gạo thế giới với lượng dự trữ khổng lồ tại đại lục”.
Trong khi đó, kết quả xuất khẩu gạo của nước ta sang Trung Quốc đầu năm 2019 đã giảm mạnh. Khối lượng chững lại, các giao dịch xuất khẩu ít hơn trong thời gian gần Tết, giá gạo xuất khẩu giảm so với Thái Lan và Ấn Độ. Tháng 1/2019, thị trường Trung Quốc giảm cùng với các thị trường khác chưa có dấu hiệu khởi sắc dẫn tới gạo xuất khẩu giảm 24,2% về sản lượng và 30% kim ngạch so với cùng kỳ năm 2018. Giá gạo 5% tấm của nước ta sang Trung Quốc trong năm 2018 dao động từ 380-450 USD/tấn, cao hơn gạo Thái Lan, nhưng đầu năm 2019 chỉ còn 370-380 USD/tấn đã thấp hơn gạo Thái Lan. Từ đó, giá lúa ở ĐBSCL giảm gần 10% so với trước Tết.
Đánh giá của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), gạo nước ta xuất vào Trung Quốc đã gặp khó khăn từ giữa năm 2018. Trước đây, gạo của ta vào Trung Quốc được hưởng mức thuế 5% nhưng từ ngày 01/7/2019, sau khi Trung Quốc chuyển đổi các dòng thuế mặt hàng gạo trong khuôn khổ hiệp định thương mại tự do với ASEAN, gạo tuy vẫn ưu đãi so với các nước ngoại khối nhưng đã phải chịu mức thuế đến 50%. Gạo nếp nước ta phải chịu mức thuế cao nhất là 50% nên 6 tháng cuối năm 2018 chỉ đạt 215.300 tấn, giảm 46,7% so với 6 tháng đầu năm 2018 và chỉ bằng 1/3 của 6 tháng cuối năm 2017.

Cạnh tranh lớn
Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho rằng, mặc dù Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của nước ta nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro do chính sách nhập khẩu thường xuyên thay đổi. Xuất khẩu gạo của nước ta đang chững lại do Cục An toàn thực phẩm của Tổng cục Hải quan Trung Quốc đề nghị Việt Nam thống kê lại năng lực của 22 thương nhân kinh doanh gạo được Trung Quốc cho phép xuất vào thị trường này. Trong khi đó, Trung Quốc đã đồng ý tăng lượng gạo nhập khẩu từ Campuchia lên mức 400.000 tấn so với 300.000 tấn của năm 2018 và khả năng tiếp tục có thêm thỏa thuận với Thái Lan.
Cũng theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, dự báo nhập khẩu gạo của Trung Quốc năm 2019 tăng so với năm 2018, từ 5 triệu tấn lên 5,2 triệu tấn. Lượng hạn ngạch nhập khẩu gạo của Trung Quốc được phân bổ 50% cho doanh nghiệp nhà nước và 50% cho doanh nghiệp tư nhân. Có một số thông tin cho rằng, Trung Quốc tiếp tục nhập khẩu gạo của Việt Nam tuy nhiên, dự kiến số lượng sẽ giảm so với năm 2018.
Nguồn cung cấp gạo cho Trung Quốc, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, chủ yếu là nước ta và Thái Lan, Campuchia, Myanmar. Gần đây, Trung Quốc thực hiện mạnh mẽ chính sách đa dạng hóa nguồn gạo nhập khẩu cho nên gạo Việt Nam phải chịu sự cạnh tranh ngày càng lớn từ gạo của nhiều nước khác.
Bộ Công thương cho biết, Trung Quốc cũng đang tăng cường kiểm soát chặt chẽ công tác đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đối với mặt hàng gạo. Cho nên, Bộ Công thương đề nghị các doanh nghiệp nước ta xuất khẩu gạo sang Trung Quốc “tuân thủ nghiêm túc các quy trình, quy định về kiểm dịch, xông hơi khử trùng, quy cách bao bì, đóng gói, tránh sai sót, rủi ro có thể phát sinh”.
Dự báo của Bộ NN&PTNT, năm 2019, lượng gạo hàng hóa của nước ta gần 6,9 triệu tấn. Trong đó, vụ đông xuân gần 3,9 triệu tấn, còn lại ở vụ hè thu và thu đông. Sản lượng gạo xuất khấu phấn đấu đạt trên 6 triệu tấn. Với thị trường Trung Quốc, theo Bộ NN&PTNT, cần tiếp tục đàm phán đề nghị Trung Quốc thúc đẩy và ổn định chính sách thương mại nông sản giữa hai nước, trong đó có mặt hàng gạo.

SÁU NGHỆ