Kết thúcnăm 2018, Dự án“Phát triển và Thúc đẩy Công nghệ LED cho Chiếu sáng chung ở Việt Nam” (Dự án LED) doTrung tâm Phát triển công nghệ cao (Trung tâm PTCNC – HTD) thuộc Viện Hàn lâm (VAST) thực hiệnđã và đang tiến dần tới đích các mục tiêu đặt ra. Dự án đãthực hiện một khối lượng lớn công việc: Hỗ trợ Bộ Công Thương thực hiện thí điểmChương trình dán nhãn & Chứng nhận năng lượng hiệu quả (NLHQ)cho các sản phẩm chiếu sáng LED; Hỗ trợBộ KH&CN ban hành 4 tiêu chuẩn quốc gia cho một số sản phẩm chiếu sáng LEDvà Nâng cao năng lực Trung tâm Quatets-I trong việc đo lường và kiểm tra các sản phẩm LED; Hỗ trợ Bộ Xây dựng biên soạn, đề xuất 02 tiêu chuẩn chiếu sáng LED đường phố và đường hầm đô thị; Nâng cao năng lực nhân sự cho ngành chiếu sáng về úng dụng công nghệ chiếu sáng LED; Thực hiện 10 Dự án trình diễn chiếu sáng đèn LED trong nhà và ngoài trời; Hoàn thành việc thu thập, xây dựng bộ dữ liệu: phân tích, đánh giá về tình hình sản xuất và thị trường các sản phẩm chiếu sáng LED tại Việt Nam; Thúc đẩy các hoạt động truyền thông về ý nghĩa, mục tiêu hoạt động của Dự án LED. Các kết quả, hoạt động trên, đã hình thành hệ thống cơ sở pháp lý về tiêu chuẩn kỹ thuật trong việc đo lường, xác nhận chất lượng đèn chiếu sáng LED, giúp nâng cao năng lực điều hành, quản lý của Nhà nước, nâng cao năng lực các đơn vị sản xuất đèn LED trong nước. Đồng thời, kết quả trên giúp định hướng đi và thị trường chocác doanh nghiệptheohướng phát triển bền vững,nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích sử dụng đèn LED, giảm lượng khí phát thải, chung tay bảo vệ môi trường.
Hoàn thiện hệ thống pháp lý và tiêu chuẩn kỹ thuật
Nối tiếp kết quả hoạt động giai đoạn trước, năm 2018Dự án LED đã hỗ trợ cho Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương (MOIT) thực hiện thí điểm Chương trình dán nhãn & chứng nhận năng lượng hiệu quả(EE L&C) cho các sản phẩm chiếu sáng LED. Bao gồm: Hoàn thành việc xây dựng kế hoạch thực hiện dán nhãn năng lượng (DNNL) thí điểm trong năm 2018 và 2019; Xây dựng, đề xuất nội dung giám sát và đánh giá (hậu kiểm); Chuẩn bị 2 văn bản để trình Bộ Công thương ban hành/công bố kế hoạch thực hiện chương trình EE&LC cho các sản phẩm chiếu sáng LED; Tổ chức 03 hội thảo tại Hà Nội, Tp. Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh để phổ biến chương trình EE&LC; Xác định và làm việc với các đối tác ở 3 cả miền (Bắc, Trung và Nam) dự kiến sẽ tham gia dán nhãn thí điểm (các nhà SX và cung cấp đèn LED) trong năm 2019.
 |
 |
 |
Hội thảo Khoa học công nghệ “Dán nhãn năng lượng hiệu quả và cấp giấy chứng nhận cho các sản phẩm chiếu sáng LED” tổ chức cho 3 khu vực Bắc, Trung, Nam ở ở Hà Nôi (9/2018), Tp. Đà Nẵng (10/2018) và Tp. Hồ Chí Minh (11/2018)
Nhằm giúp ngành chiếu sáng có hệ thống tiêu chuẩn chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn quốc té về đèn LED,Dự án đãhỗ trợ Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam (VSQI), Bộ Khoa học và Công nghệ (MOST) xây dựng, ban hành, công bố 03 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) cho một số sản phẩm chiếu sáng LED:Phương pháp thử nghiệm bóng đèn LED, bộ đèn LED và mô-đun LED;Dự đoán độ duy trì quang thông dài hạn của nguồn sáng LED; Đèn LED – Hiệu suất Năng lượng. Đồng thờiDự án đang hỗ trợ VSQI hoàn thành bản thảo xây dựng mới 01 TCVN: Đèn LED dùng trong chiếu sáng đường phố – Hiệu suất Năng lượng, dự kiến hoàn thành trong năm 2019.
Dự án đãhỗ trợ Cục Hạ tầng Kỹ thuật, Bộ Xây dựng (MOC) biên soạn, đề xuất hoàn thành02 tiêu chuẩn TCVN về chiếu sáng LED đường phố và đường hầm đô thị, tổ chức thành công 02 hội thảo Khoa học về chiếu sáng LED đường phố và đường hầm đô thị tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.
 |
 |
 |
Hội thảo chuyên đề “Standards for street and urban tunnels lighting using LED light sources” và hội thảo Khoa học công nghệ “Đèn LED trong chiếu sáng đô thị” tổ chức tại ngày 28 tháng 8 năm 2018 tại Hà Nội
Dự ánđã hỗ trợQUATEST -1 xây dựng mớivà đưa vào hoạt động từ đầu năm 2018 hai phòng thử nghiệm đo lường kiểm tra chất lượng đèn chiếu sáng LED (VILAS)tại cơ sở 2 của QUATEST-1 (Lô B2-3-6a KCN Nam Thăng Long, phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội), đồng thời tăng cườngtrang bị các trang thiết bị đo lường hiện đại choQUATEST-1. Điều này đã giúp QUATEST-1 nâng cao năng lực đo lường kiểm tra các sản phẩm chiếu sáng LED.
 |
 |
 |
Cơ sở 2 của Trung tâm đo lường chất lượng (QUATEST-1) tại Lô B2-3-6a KCN Nam Thăng Long, phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội, nơi có Phòng thử nghiệm đo lường kiểm tra chất lượng đèn chiếu sáng LED được nâng cấp và hoạt động từ đầu năm 2018
Nâng cao trình độ nhân lực và nhận thức cộng đồng
Nhằm nâng cao tri thức và kỹ năng về công nghệ và ứng dụng chiếu sáng LED cho ngành chiếu sáng, Dự án đã hỗ trợ ngành chiếu sáng tổ chức 02 khóa đào tạo về “Thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng và quản lý các hệ thống chiếu sáng LED ” cho các cán bộ chuyên môn đang làm việc tại các trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D), các viện nghiên cứu, trường đại học, các xí nghiệp sản xuất đèn LED và các công ty lắp đặt, vận hành quản lý các thiết bị chiếu sáng trong toàn quốc đã được tổ chức thành công tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
 |
 |
Khóa đào tạo về “Thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng và quản lý hệ thống chiếu sáng LED” tại Hà Nội (24-26/9/2018) và Thành phố Hồ Chí Minh(7-9/11/2018)
Để đánh giá, kiểm định về chất lượng năng lực của nhà cung cấp và tính khả thi của đèn LED từ việc hỗ trợ của Dự án LED trước khi nhân rộng ra xã hội, Dự ánđã triển khaithiết kế, thẩm định thiết kế, kiểm toán năng lượng và đánh giá hiệu quả 08/10 dự án/mô hìnhcủa10 dự án trình diễn chiếu sáng LED trong nhà (tòa nhà, công xưởng, trường học tại Bắc Ninh, Hà Nội,…) và ngoài nhà (ngõ xóm, đường phố nội đô ở Thái Nguyên, quốc lộ 22 ở TP HCM- Tây Ninh, khu đô thị sinh thái Ecopark Hưng Yên,…). Để có kết quả đánh giá về ứng dụng công nghệ tiên tiến trong chiếu sáng LED.
Đánh giá hiệu quả tiết kiệm điện năng và giảm khí phát thải khí nhà kính chỉ riêng 8 dự án trình diễn đã thực hiện, lượng điện năng tiết kiệm được nhờ sử dụng đèn LED thay thế các loại đèn truyền thống trong 1 năm là 718.650 kWh và đến lượng phát thải khí nhà kính cộng dồn đến cuối năm 2018đã giảm được 586 tấn, theo thiết kế, dự án sẽ kết thúc ở năm thứ 4 (2019) chỉ tiêu đặt ra phải đạt được là 623 tấn.
Ngoài ra, Dự án cũng đã thực hiện thêm 02 dự án bổ sung: Chiếu sáng học đường có lắp đặt “cảm biến chiếm dụng”cho 8 lớp học tại các trường thuộc 2 quận thành phố Hà Nội sử dụng đèn LED do công ty RALACO SX;Hệ thống chiếu sáng ngoài trời thông minh tại khuôn viên Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh sử dụng đèn LED và các thiết bị điều khiển do công ty Điện Quang phối hợp với trường ĐHBK Tp. Hồ Chí Minh phối hợp nghiên cứu và sản xuất.
 |
 |
 |
 |
Một số dự án lắp đặt đèn LED sản xuất trong nước: từ trái sang,Cty Trần Thành – Cơ sở 1 – Bắc Từ Liêm – Hà Nội;Xưởng SX, Cty Thuốc lá SG, Tp. Hồ Chí Minh;Tòa nhà 17 tầng, khu Công nghệ Viện HLKHCNVN -Hà Nội; Đường Phố nội đô, Trịnh Bá, Tp. Thái Nguyên)
Về cơ sở Dữ liệu: Dự án đã hoàn thành việc thu thập,phân tích và đánh giá các bộ số liệu/thông tin về tình hình SX và thị trường các sản phẩm chiếu sáng LED sản xuất tại Việt Nam trong hai năm 2016, 2017
Thực hiện các hoạt động truyền thông: Dự án đã xuất bản 1 cuốn sách chuyên khảo “Công nghệ chiếu sáng LED và Ứng dụng”12 bài báo viết về các kết quả và tác động các hoạt động của dự án trong năm 2018 đã được đăng trên các tạp chí và các trang web và các trang mạng khác. Cùng với Hội Chiếu sáng VN đồng tổ chức Hội nghị chiếu sáng toàn quốc tổ chức tại thành phố Hải phòng. Thực hiện 06 video clips về kết quả và tác động của 6 hoạt động chính của Dự án trong năm 2018.Trang Web của Dự án được cập nhật thường xuyên.
Hiệu quả mang lại
Việc ban hành 3 tiêu chuẩn TCVN, Chương trình chứng nhận chất lượng và lộ trình dán nhãn năng lượng cho các sản phẩm chiếu sáng LED, năng lực đo lường và kiểm tra các sản phẩm chiếu sáng LED cho các phòng thí nghiệm QUATEST và VILAS được tăng cường là các cơ sở pháp lý và công cụ hữu hiệu giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà sản xuất, khai thác và sử dụng, giám sát được chất lượng, thị trường không chỉ đối với các sản phẩm chiếu sáng LED sản xuất trong nước mà cả các sản phẩm nhập ngoại.
Từ việc hỗ trợ “Chuyển giao kỹ năng, tri thức và công nghệ sản xuất đèn LED tại Việt Nam” của Dự án,Có 3 nhà máy sản xuất đèn LED đáp ứng Tiêu chuẩn Việt Nam vào cuối Dự án, vượt 01 nhà máy so với kế hoạch. Badoanh nghiệp: Rạng đông, Điện quang, Duhan đã chi hàng trăm tỷ(3% ÷ 5% doanh thu) cho công nghệ – kỹ thuật. Các công ty này đã đầu tưdây chuyền SX đèn LED hiện đại, công nghệ hiện đại của Nhật, Mỹ, Hàn Quốc; Đã sản xuất được trên 200 loại đèn LED khác nhau đạt tiêu chuẩn TCVN và một số loại đèn đạt các tiêu chuẩn quốc tếđể xuất khẩu sang thị trường Âu, Mỹ.Tỷ trọng sản xuất đèn LED của các doanh nghiệp này đã tăng từ 5% (năm 2011) lên 25% (2015), dự kiến sẽ đạt trên 60% vào 2020. Giá thành đèn LED ngày càng giảm (2 đến 3 lần so với năm 2015).Theo báo cáo của Ralaco và Điện quang,tỉ lệ doanh thu bán đèn LED của hai công tyngày càng tăng, đến cuối năm 2017 đã đạt khoảng 50% tổng doanh thu.Năm 2020, dự tính sản lượng đèn LED của 3 công ty sẽ chiếm 55% ÷ 60%thị phần đèn LED chiếu sáng sản xuất trong nước. Công ty Rạng Đông dự kiến sẽ sản xuất: 45tr ÷ 50tr SP/năm, Công ty Điện Quang: 20tr ÷ 35tr SP/năm, Công ty Duhal : 20tr ÷ 30tr SP/năm.
Cùng với gia tăng nhanh thị trường và tốc độ phát triển nhanh công nghệ sản xuất đèn LED, cáchoạt động của của Dự án:các khóa đào tạo, Hội nghị, Hội thảo và truyền thông…đã góp phần gia tăng, hình thành ngành công nghiệp sản xuất đèn LED trong nước. Cùng với ba công ty Ralaco và Điện quang và Du Han, Việt Nam đã có trên 200 doanh nghiệp trong và ngoài nước đến đầu tưSX đèn LED, xây dựng xí nghiệp, nhà máy qui mô nhỏ, xưởng lắp ráp đèn LED để SX dưới nhiều hình thức khác nhau như OEM (Original Equipment Manufacturing – Sản xuất Thiết bị gốc) và ODM (Original Design Manufacturing – Sản xuất “Thiết kế” gốc). Trong số đó, Công ty Duhan đã nổi lên với năng lực SX và chất lượng không thua kém hai công ty Ralaco và Điện quang.
Thực hiện lộ trình DNNLvào cuối Dự án, sẽ có trên 200 cơ sởbán lẻ các sản phẩm chiếu sáng LED ở trong nước được dán nhãn; Ít nhất có 6 chủng loại các sản phẩm chiếu sáng LED đạt TCVN; Có trên 10% hộ gia đình thành thị và nông thôn và các cơ sở thương mại mua đèn LED sản xuất trong nước; Có trên15 triệu sản phẩm đèn LED sản xuất trong nước đạt TCVN được bán ra hàng năm,…
Đánh giá tác động của Dự án sau 3 năm triển khai thực hiện: Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó vụ trưởng Vụ TKNL & Phát triển bền vững cho biết: Việc hỗ trợ kỹ thuật của Dự án đã triển khai rất kịp thời, hiệu quả, đã giúp cho Bộ có thêm cơ sở, xây dựng và trình Chính phủ ban hành kịp thời các chính sách trong công tác quản lý Nhà nước, triển khai thành công chương trình DNNL, vận động, thúc đẩy toàn xã hội tham gia, thực hiện nghiêm, hiệu quả Luật sử dụng NLTK&HQ.
Đại diện cho các doanh nghiệp được hỗ trợ từ Dự án, ông Trần Trọng Trường Phó tổng giám đốc (PTGĐ) Cty CP Bóng đèn, phích nước Rạng Đông và ông Trần Quốc ToảnPTGĐ Cty CP Bóng dèn Điện Quang, đã đánh giá cao về sự hỗ trợ từ Dự án cho doanh nghiệp về đào tạo, chuyển giao công nghệ, xây dựng các các Dự án trình diễn chiếu sáng LED,….Các hoạt động trên đã nâng cao năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm đèn LED của các doanh nghiệp trong nước, tạo đà cho ngành công nghiệp LED Việt Nam phát triển bền vững.
Còn PGS.TS Lê Minh Phương, Phó Hiệu trưởng Trường ĐHBK TPHCM đánh giá cao việc hợp tác giữa Nhà trường, các chuyên gia trong nước và quốc tế, các nhà khoa học với các doanh nghiệp thông qua việc Dự án hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, chuyển giaocông nghệ sản xuất đèn LED cho các doanh nghiệp sản xuất đèn LEDtrong nước, ông cũng đề nghị đây là hướng đi đúng cần nhân rộng,…
Đại diện cho Hội CSVN, PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến cám ơn, ghi nhậnvà đánh giá cao về sự hợp tác đồng hành Viện HLKHVN với Hội CSVN, DA LED trong thời gian ngắn, đã hỗ trợ kỹ thuật giúp các doanh nghiệp ngành CSVN tiếp cận, được chuyển giao công nghệ tiên tiến sản xuất đèn LED, cũng như bồi dưỡng nguồn nhân lực, tạo tiền đề cho doanh nghiệp nắm bắt công nghệ hiện đại sản xuất đèn LED của thế giới…Kết quả,năng lực sản xuất công ty trong nước: Rạng Đông, Điện Quang vàDu Han được nâng cao, đủ khả năng sản xuấtđèn LED chất lượngtheo các TCVN, tiêu chuẩn quốc tế để xuất khẩu. Ngoài ba đơn vị trên, còn có trên 200 DN trong và ngoài nước đầu tư vào thị trường LED Việt Nam theo phương thức OEM, ODM,…, Dự án đã gắn kết được các nhà: nhà doanh nghiệp, nhà quản lý và thị trường trong việc nghiên cứu, sản xuất đèn LED …tạo thị trường sôi động, tạo đà giúp cho Hội, Ngành chiếu sáng LED Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại,bền vững.
Trần Hậu
