Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1 từ năm 2021 đến năm 2025 (theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021) của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Chương trình 1719), tỉnh Sơn La được phân bổ hơn 5.653 tỷ đồng để triển khai 10 dự án, tập trung vào việc đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, giáo dục và y tế. Đến nay, Chương trình 1719 tại tỉnh Sơn La đã có những kết quả tích cực. Nhờ chương trình, tỉnh đã giảm 18 xã đặc biệt khó khăn, nhiều địa phương đạt được kết quả nổi bật như cải thiện hạ tầng giao thông, giáo dục, và thu nhập của người dân.
Theo báo cáo đánh giá của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh, qua hơn 4 năm triển khai Chương trình đã mang lại hiệu quả rõ rệt trên các lĩnh vực. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều đã giảm ở nhiều địa phương; hàng loạt dự án đầu tư hạ tầng đã được triển khai, giúp cải thiện đời sống dân cư và sản xuất; nhiều tuyến đường được đổ bê tông, mở rộng kết nối các bản làng; xây dựng, cải tạo nhiều trường học, phòng học, nhà ở nội trú và trang bị thiết bị dạy học; nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, đặc biệt tại các trường PTDTNT và PTDTBT; hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, như nuôi cá lồng ở Quỳnh Nhai mang lại thu nhập ổn định; hỗ trợ sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, chú trọng gắn với bảo vệ rừng; 100% các xã có đường ô tô đến trung tâm; 100% dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; 99% hộ dân có điện lưới quốc gia; 100% các trường lớp học kiên cố và 100% các bản có nhà văn hóa…
Để minh chứng cho kết quả đạt được trên các lĩnh vực, chúng tôi đã tìm về xã Yên Sơn, một trong những xã vùng biên giới còn nhiều khó khăn của tỉnh, được tận thấy sự đổi thay với những con số ấn tượng: Xã Yên Sơn hiện có 22 bản, trên 12.000 nhân khẩu, với 5 dân tộc Thái, Mông, Kinh, Khơ Mú và Xinh Mun cùng sinh sống. Triển khai Chương trình, hơn 4 năm qua, từ nguồn vốn được giao Yên Sơn đã tập trung triển khai hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo; đầu tư xây dựng giao thông nông thôn; nâng cấp trường học, nhà văn hóa; phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào các dân tộc.
Tiếp xúc với chúng tôi, bà Phùng Thị Minh, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Chiềng Yên, xã Yên Sơn, phấn khởi: “Trước đây, nhà văn hóa bản Chiềng Yên nhỏ hẹp, xuống cấp, không đáp ứng được nhu cầu hội họp, sinh hoạt của hơn 170 hộ dân tộc Thái và Kinh. Cuối năm 2023, từ nguồn vốn Chương trình, bản đã được đầu tư trên 900 triệu đồng xây dựng nhà văn hóa mới, với diện tích hơn 200 m²; có sân thể thao rộng rãi, hệ thống điện chiếu sáng, loa đài đầy đủ, nhân dân tích cực tham gia sinh hoạt, các phong trào văn hóa, thể thao cũng sôi nổi hơn hẳn, tạo không khí vui tươi, đoàn kết. Chi bộ, các tổ chức đoàn thể có nơi để tổ chức họp bàn, triển khai công việc thuận lợi, bà con rất phấn khởi, trẻ em, thanh niên có không gian vui chơi, rèn luyện thể chất”. Còn chị Vì Thị Thắm, dân tộc Xinh Mun ở bản Nà Dạ, xã Yên Sơn trước kia là hộ nghèo, thu nhập bấp bênh, đã không dấu nổi niềm vui: “Năm 2021, từ Chương trình, gia đình chị được Nhà nước hỗ trợ 2 con dê giống để tạo dựng sinh kế; được hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây trồng, vật nuôi và hỗ trợ phân bón trồng bí xanh. Đến nay, gia đình đã mở rộng sản xuất, trồng hơn 4.000 gốc bí xanh; duy trì đàn dê từ 10-12 con; đàn lợn đen từ 40-60 con, cùng hơn 1 ha trồng mận và dâu tây. Mỗi năm sau khi trừ chi phí, cho thu lãi từ 150-200 triệu đồng. Giờ kinh tế ổn định, con cái được học hành đầy đủ, tôi càng tin tưởng và biết ơn chính sách của Đảng, Nhà nước”.
Ông Lò Văn Thi, Chủ tịch UBND xã Yên Sơn, cho hay: Triển khai chương trình 1719, từ năm 2021 đến nay, xã đã đầu tư xây dựng 7 công trình giao thông; 3 công trình nhà văn hóa; 1 công trình nước sinh hoạt, tổng kinh phí thực hiện gần 9 tỷ đồng; hỗ trợ sửa chữa, làm mới nhà ở cho 125 hộ nghèo, cận nghèo. Trong quá trình thực hiện, xã phát huy vai trò giám sát của MTTQ và các đoàn thể, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân đồng thuận, cùng tham gia giám sát, bảo vệ công trình. Nhờ vậy, các dự án đều được triển khai thuận lợi, phát huy hiệu quả ngay sau khi hoàn thành. Chương trình 1719 đã góp phần làm đổi thay diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn xã. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của xã chỉ còn 35,2%; thu nhập bình quân đầu người đạt 21,7 triệu đồng/năm; 100% bản có đường ô tô đến trung tâm; 100% dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; 99% hộ có điện lưới quốc gia; 100% trường lớp học kiên cố; 100% bản có nhà văn hóa. Đây là cơ sở để xã Yên Sơn đang hướng tới mục tiêu xây dựng xã nông thôn mới nâng cao.
Tiếp tục hành trình, chúng tôi tìm hiểu về lĩnh vực giao thông. Được biết, tỉnh Sơn La đã tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp nhiều tuyến đường giao thông, tạo điều kiện đi lại thuận lợi, giao thương hàng hóa, thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân. Đi tới địa phương nào cũng được người dân sở tại phấn khởi báo cáo. Anh Cà Văn Tương, Bí thư chi bộ, Trưởng bản Song, xã Chiềng La cho biết: Bản có 90 hộ đồng bào dân tộc Thái và La Ha chung sống. Thu nhập chủ yếu từ trồng cà phê, sắn, ngô, cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Tuyến đường dài hơn 3,7 km từ quốc lộ 6 vào bản Song trước đây là đường đất, đi lại khó khăn. Cuối năm 2023, từ nguồn vốn Chương trình, hơn 7 tỷ đồng và các hộ bản Song tự nguyện hiến gần 4 ha đất trồng cà phê, sắn, ngô, tuyến đường đã được đổ bê tông và mở rộng, xe ô tô vào bản dễ dàng, xe lên tận nương thu mua nông sản cho bà con, bớt đi bao công sức vận chuyển, tạo thuận lợi đi lại và giao thương hàng hóa cho nhân dân.
Tại các xã bản vùng cao mà chúng tôi có dịp đến, rất nhiều công trình hạ tầng hoàn thiện đã đem lại niềm vui cho đồng bào, phá thế cô lập với các xã, bản lân cận. Chẳng hạn, năm 2024, bản Co Dâu, xã Nậm Ty với 76 hộ dân, với hơn 400 nhân khẩu đồng bào dân tộc Mông khi được đầu tư tuyến đường bê tông dài hơn 6,8 km, nối với tỉnh lộ 113 về bản, với tổng kinh phí 13,5 tỷ đồng từ Chương trình 1719, đã mở ra cho bản khí thế và hướng làm ăn mới, giúp bà con đi lại thuận lợi, trao đổi hàng hóa với các bản, xã lân cận.
Còn tại xã đặc biệt khó khăn Phiêng Cằm, với 34 bản, dân số 14.395 người, thuộc các dân tộc: Thái, Kinh, Mông, Khơ Mú cùng sinh sống. Được biết, từ nguồn vốn của chương trình, xã ưu tiên đầu tư xây dựng hệ thống giao thông kết nối giữa các bản, vùng để phục vụ đời sống sinh hoạt, sản xuất của người dân. Đến nay, 100% tuyến đường xã được bê tông, đảm bảo ô tô đi lại thuận tiện quanh năm; 62% tuyến đường bản, liên bản cứng hóa. Trong năm 2025, xã tiếp tục được phê duyệt đầu tư mở mới 2 tuyến từ bản Phiêng Phụ B – Xà Liệt; Tong Chinh – La Va, dài 11 km, với tổng mức trên 24 tỷ đồng.
Được biết, giai đoạn 2021-2025, từ nguồn vốn Chương trình 1719, toàn tỉnh Sơn La đã đầu tư gần 1.700 tỷ đồng sửa chữa, nâng cấp, xây mới 256 tuyến đường giao thông ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới tại các xã trên địa bàn tỉnh. Nhờ đó, mạng lưới giao thông nông thôn được mở rộng, cứng hóa, tạo đà vững chắc để thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới. Đến nay, toàn tỉnh có 98,53% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông, dự kiến hết năm 2025 đạt 100%; đã có 78,3% bản có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa, vượt chỉ tiêu đề ra.
Đối với lĩnh vực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số, tỉnh Sơn La có 12 dân tộc cùng sinh sống, mỗi dân tộc đều có phong tục, lễ hội và nghệ thuật truyền thống riêng, tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc màu. Thực hiện Chương trình, các cấp, các ngành trong tỉnh đã tập trung đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa; hỗ trợ bảo tồn, phát huy nét văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, gắn với phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng. Nét nổi bật là hằng năm, Sở VHTT&DL phối hợp với Sở Dân tộc và Tôn giáo chủ động rà soát, đề xuất phân bổ kinh phí từ Chương trình để thực hiện các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch; huy động sự tham gia của cộng đồng trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ công chức văn hóa cơ sở, nghệ nhân, người có uy tín trong truyền dạy và gìn giữ nghệ thuật trình diễn dân gian; phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, xây dựng hình ảnh văn hóa Sơn La đậm đà bản sắc, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
Cụ thể, Sở VHTT&DL phối hợp với các địa phương tổ chức 17 lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, truyền dạy văn hóa phi vật thể; nghiên cứu, bảo tồn các di sản có nguy cơ mai một, như Lễ hội Mợi của người Mường, tu lu và bắn nỏ của người Mông; xây dựng mô hình đời sống văn hóa dân tộc Mông tại xã Vân Hồ, dân tộc Thái tại xã Yên Châu; thành lập 10 câu lạc bộ văn hóa dân gian; hỗ trợ 70 đội văn nghệ truyền thống vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ngành cũng biên soạn, xuất bản cuốn sách “Nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số tỉnh Sơn La”; “Gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc Thái ở Sơn La trong quá trình hội nhập quốc tế”. Bên cạnh đó, Sở cũng thực hiện tu bổ, chống xuống cấp các di tích: Tháp Mường Và, xã Sốp Cộp; Khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam – Lào, bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài; Đền thờ Vua Lê Thái Tông; Đồn Mộc Lỵ; Di tích lịch sử Đèo Pha Đin. Phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông thực hiện 2 bộ phim tại điểm du lịch các xã: Ngọc Chiến, Mường La, Tà Xùa, Bắc Yên. Tổ chức Hội thảo xây dựng sản phẩm du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; xây dựng các phóng sự quảng bá du lịch phát trên kênh VTV3 Đài Truyền hình Việt Nam; hỗ trợ đầu tư bảo tồn bản truyền thống tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tại bản Tà Số, phường Mộc Châu…
Trong đó, riêng xã Ngọc Chiến có hơn 95% dân số là đồng bào dân tộc Thái, Mông, La Ha sinh sống. Thực hiện Chương trình, xã đã được hỗ trợ hơn 300 triệu đồng hỗ trợ các đội văn nghệ hoạt động; mua sắm trang thiết bị văn hóa cho các bản và tổ chức các Lễ hội mừng cơm mới, Lễ hội Pang A của dân tộc La Ha và nghi lễ cúng vía trâu… Vận động xã hội hóa xây dựng, nâng cấp các điểm du lịch tâm linh, gắn với văn hóa như Nhà thờ Đon Hó; cây thần Sa Mu; Xủ Công; Cốc Nố Xí Tu… với tổng trị giá khoảng 6 tỷ đồng. Theo ông Nguyễn Minh Tuân, Bí thư Đảng ủy xã Ngọc Chiến, thì xã luôn duy trì việc truyền dạy dân gian, với một nghệ nhân hát Then, 35 người hát Thái, 51 nghệ nhân đàn tính tẩu, 46 người thổi khèn, 15 người thổi sáo, kèn lá; sưu tầm 11 tích chuyện lịch sử, văn hóa và đào tạo hướng dẫn viên du lịch. Nhiều lễ hội đặc sắc được phục dựng, nhờ đó, mỗi năm, xã thu hút hơn 120.000 lượt khách du lịch, doanh thu du lịch đạt từ 8-10 tỷ đồng.
Những kết quả từ thực hiện Chương trình 1719, đã góp phần thúc đẩy đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Sơn La phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc. Nhiều địa phương vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm du lịch hấp dẫn, vừa bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, vừa phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và xóa bỏ hủ tục lạc hậu.
Thời gian tới, tỉnh Sơn La tiếp tục tập trung nguồn lực phân bổ nguồn vốn để triển khai 10 dự án trọng điểm trong giai đoạn tiếp theo, gồm giải quyết thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; ổn định dân cư; phát triển sản xuất; đầu tư hạ tầng thiết yếu về giao thông; phát triển giáo dục và đào tạo; bảo tồn văn hóa; chăm sóc sức khỏe; thực hiện bình đẳng giới; phát triển các nhóm dân tộc thiểu số rất ít người. Ưu tiên đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất cho các trường Phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, trường phổ thông có học sinh bán trú ở vùng khó khăn, biên giới. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai dự án, kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập. Tuyên truyền, vận động cộng đồng tham gia phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP chất lượng cao; giữ vững an ninh trật tự; làm tốt chính sách an sinh xã hội; tích cực vận động, hướng dẫn đồng bào tham gia chuyển đổi số… phấn đấu có 44% số xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt chuẩn nông thôn mới; thực hiện hiệu quả chương trình giai đoạn tiếp theo./.
https://hoichieusangvietnam.org.vn/chuong-trinh-1719-tao-da-de-son-la-hoan-thanh-xay-dung-nong-thon-moi/
