Nhận thức rõ vai trò của đèn LED đem lại cho Kỹ thuật chiếu sáng hiện đại về phương diệnsử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nên trong mọi hoạt động nghiên cứu, thiết kế của Trung tâm đều tập trung vào khả năng nâng cao hiệu suất và hệ số công suất cosφ của bộ đèn LED. Các công việc của trung tâm rất đa dạng, ngoài thiết kế chế tạo còn triển khai nghiên cứu ứng dụng đèn LED trong mọi lĩnh vực chiếu sáng. Có thể tóm tắt một số kết quả hoạt động của Trung tâm R&D Rạng Đông trong công tác nghiên cứu, ứng dụng việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
1. Bộ môn Điện tử mà chủ chốt là thầy Văn, thầy Thịnh, thầy Hiệu và các cán bộ kỹ thuậtcủa bộ môn luôn luôn chú ý đảm bảo tiêu chuẩn về hiệu suất năng lượng trong các thiết kế các driver mới bằng việc lựa chọn sơ đồ, thông số và bố trí các linh kiện sao cho đảm bảo hiệu suất cao, có mạch hiệu chỉnh cosφ, sử dụng cánh tản nhiệt thích hợp. Với việc thiết kế chế tạo bộ đèn LED mới thì chỉ tiêu hiệu suất năng lượng (lumen/W) của module LED phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu của các hãng chế tạo, còn việc đảm bảo hiệu suất của toàn bộ đèn phụ thuộc vào driver do bộ môn Điện tử thiết kế, chế tạo mẫu. Bộ môn cũng nghiên cứu và đưa ra giải pháp bảo vệ xung sét và xung đóng cắt ảnh hưởng đến đèn LED bằng việc kiến nghị lắp đặt varistor có thông số thích hợp trong tủ điều khiển và trước cầu dao đóng cắt đèn đường, và các tủ chiếu sáng trong các phân xưởng.
2. Bộ môn Chiếu sáng thông minh mà chủ chốt là thầy Cường và các cán bộ kỹ thuật đã thực hiện thành công một số giải pháp sau đây: (i)Thiết kế chế tạo tủ điện điều khiển đèn đường LED, trong đó có mạch dimming điều khiển tiết giảm quang thông đèn đường vào giờ thấp điểm. Bộ điều khiển dimming do bộ môn chế tạo đã được sử dụng trong các bộ đèn mới lắp của công ty, giúp giảm một nửa điện năng tiêu thụ vào giờ thấp điểm. (ii)Thiết kế chế tạo hệ thống chiếu sáng sử dụng cảm biến tiếp cận hồng ngoại và cảm biến radar để tự động đóng cắt mạch đèn hành lang, giúp tiết giảm điện năng trong khu vực khong có người sử dụng. (iii)Thiết kế chế tạo thành công hệ thống điều khiển không dây sử dụng smartphone theo một kịch bản chiếu sáng cho trước. Bộ điều khiển này đã được sử dụng cho một số phòng trưng bày sản phẩm, bệnh viện. Đang phối hợp cùng với một số công ty trong việc thực hiện smart home.
3. Bộ môn chiếu sáng nông nghiệp công nghệ cao với hoạt động cả thầy Bắc, thầy Quyền đã nghiên cứu các loại bộ đèn LED có bước sóng và thời gian chiếu sáng thích hợp cho một số loại hoa, nuôi cấy mô, nhằm thay thế các loại đèn compact đang sử dụng rộng rãi hiện nay. Đã nghiên cứu một số loại đèn LED màu giúp ánh sáng truyền tốt hơn trong môi trường nước biển phục vụ chođánh bắt cá hiệu quả hơn.
4. Bộ môn đổi mới sáng tạo đèn LED mới đứng đầu là thày Dương đã và đang nghiên cứu các đèn LED và chao đèn mới phù hợp với môi trường học tập của học sinh và người lao động.
5. Trong công tác đào tạo về chiếu sáng Trung tâm R&D Rạng Đông đóng vai trò chủ chốt trong 2 khóa đào tạo về công nghệ LED cơ bản và nâng cao, dự án do Viện Khoa học Việt Nam phối hợp với UNDP và Quỹ Môi trường toàn cầu tổ chức tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh cho các nhà sản xuất, nghiên cứu và các công ty chiếu sáng đô thị của 64 tỉnh, thành. Trong số 14 bài giảng thì 11 bài do các chuyên gia của Trung tâm R&D Rạng Đông đảm nhiệm.
6. Là một thành viên của Hội Điện lực Việt Nam, Hội Sử dụng điện năng tiết kiệm và hiệu quả trong chiếu sáng đề nghị Hội Điện lực Việt Nam phối hợp tổ chức điều tra khảo sát tình hình chiếu sáng trong các cơ sở của Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVN. Trước mắt lựa chọn 3 địa điểm điển hình: Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại; Nhà máy Thuỷ điện Hòa Bình; Trạm biến áp, 110 hoặc 220kV Mai Động.
Công việc khảo sát bao gồm điều tra hiện trạng chiếu sáng (số lượng, công suất, chủng loại đèn), độ rọi tại các vị trí, chất lượng điện áp (điện áp hiệu dụng, sóng hài) và kiến nghị giải pháp thay thế bằng công nghệ chiếu sáng đèn LED, tính toán mức tiết kiệm điện và thời gian thu hồi vốn đầu tư. Công việc sẽ do Trung tâm R&D Rạng Đông phối hợp với Trường Đại học Điện lực tiến hành, trên cơ sở đó kiến nghị EVN có kế hoạch thay thế rộng rãi cho các cơ sở khác bằng công nghệ chiếu sáng mới sử dụng đèn LED. Kế hoạch này nếu được triển khai rộng sẽ giúp EVN tiết kiệm được nguồn điện tự dùng của mình và đem lại hiệu quả tiết kiệm điện một cách đáng kể.
7. Trung tâm đã viết nhiều bài đăng trên tạp chí Ánh sáng và Cuộc sống, Tạp chí Điện và Đời sống về các giải pháp tiết kiệm điện trong chiếu sáng nhằm tuyên truyền cho công nghệ chiếu sáng bằng đèn LED. Công việc này vẫn cần tiếp tục thực hiện với những bài viết thiết thực và sinh động hơn.
Trên đây là tóm tắt một số hoạt động của Trung tâm R&D Rạng Đông trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Với việc ra mắt Hội Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong chiếu sáng hy vọng rằng công tác này sẽ được đẩy mạnh hơn nữa trong tương lai.
PGS. Lê Văn Doanh
