Dự án “Phát triển và thúc đẩy công nghệ LED cho chiếu sáng chung ở Việt Nam” (Dự án Chiếu sáng LED) giao Trung tâm Phát triển công nghệ cao (HTD), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) triển khai, thực hiện. Nhằm hỗ trợ các nhà sản xuất đèn chiếu sáng LED trong nước nâng cao kiến thức về chuyên môn cũng như nâng cao năng lực sản xuất, Dự án LED đã hỗ trợ bằng cách cử các chuyên gia quốc tế và quốc gia xuống tận cơ sở, nhà máy để giúp đỡ doanh nghiệp trong các công việc cụ thể. Tại công ty cổ phần bóng đèn Điện Quang (Điện Quang), Dự án đã sắp xếp 2 vị trí cho chuyên gia quốc tế tới hỗ trợ công ty nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ nghiên cứu và phát triển (R&D), các kỹ sư, kỹ thuật viên trong việc: (a) cải tiến, hoàn thiện công nghệ sản xuấtcác sản phẩm chiếu sáng LED; (b) Đo lường, kiểm tra, đánh giá chất lượng các sản phẩm chiếu sáng LED theo các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế; 2 vị trí cho chuyên gia trong nước để (a) xây dựng phân mềm driver cho đèn LED hỗ trợ cho Điện Quang và (b) hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình sản xuất các sản phẩm chiếu sáng LED. Sau hơn một năm triển khai, các chuyên gia và cán bộ của Điện Quang đã hoàn thành cơ bản các nhiệm vụ đặt ra.
Chủ động đón đầu công nghệ
Công ty cổ phần bóng đèn Điện Quang (Điện Quang) là một trong những Doanh nghiệp mạnh hàng đầu Việt Nam, nằm trong tốp đầu các Doanh nghiệp chiếu sáng trong nước về sản xuất, cung cấp các thiết bị, công nghệ, giải pháp chiếu sáng. Để chủ động đón đầu việc phát triển, đưa công nghệ LED vào trong chiếu sáng, Điện Quang đã chủ động đầu tư hàng chục triệu Đô la Mỹ, tập trung tổng lực cho công tác này. Ngay từ năm 2007, Điện Quang đã nghiên cứu và đầu tư dây chuyền sản xuất đèn LED, đến nay Điện Quang đã hoàn toàn làm chủ công nghệ, với 5 dây chuyền dán chip LED hiện đại theo công nghệ Nhật Bản có thể dán chip LED trên tấm PCB 1.2m (Các máy công nghệ khác chỉ có thể dán PCB dài tối đa 0,6 m) với công suất tương đương 30tr sản phẩm/năm, đạt chuẩn quốc tế, đảm bảo các yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ. Đầu tư cho công tác Nghiên cứu phát triển cũng là một trong những ưu tiên của Điện Quang. Trung tâm nghiên cứu phát triển của Điện Quang qui tụ hơn 80 chuyên gia, kỹ sư trẻ giàu sức sáng tạo, nhanh nhạy trong việc nắm bắt các xu hướng chiếu sáng mới. Điện Quang đã đầu tư hệ thống phòng thử nghiệm hiện đại đạt chuẩn quốc tế ISO 17025, để nghiên cứu, phát triển các ứng dụng công nghệ LED và cũng là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam có khả năng thực hiện bộ dữ liệu trắc quang phục vụ cho thiết kế chiếu sáng. Hiện nay, mỗi năm Điện Quang cho ra đời từ 200 – 300 sản phẩm LED các loại. Cty đang xây dựng nhà máy công nghệ cao Điện Quang tại khu Công nghệ cao TP. HCM, chuyên sản xuất, nghiên cứu và phát triển các sản phẩm chiếu sáng và thiết bị điện công nghệ cao với tổng số vốn đầu tư gần 600 tỷ đồng, công suất lên tới 70 triệu sản phẩm/ năm. Năm 2018, Nhà máy dự kiến đi vào hoạt động.
Tuy nhiên, với tốc độ phát triển nhanh của công nghệ LED, việc tiếp cận, lảm chủ các khâu công nghệ tiên tiến trong nghiên cứu, thiết kế đèn LED đang là rào cản và chưa tương xứng với việc đầu tư trên. Để đạt được mục tiêu chiến lược sản xuất ra những sản phẩm chiếu sáng và thiết bị điện đạt chất lượng cao, phục vụ nhu cầu chiếu sáng trong nước và quốc tế, Điện Quang đang thiếu và cần sự hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu trong hoạt động thíêt kế, kiểm tra, đánh giá chất lượng sản phẩm LED.
Triển khai đồng bộ
Nhằm giúp doanh nghiệp tháo gỡ các rào cản đối với việc tăng cường sản xuất và sử dụng các sản phẩm LED ở Việt Nam, qua quá trình nghiên cứu, làm việc với Điện Quang, HTD đã chọn Điện Quang để triển khai Dự án thông qua 2 hợp phần: Chuyển giao kỹ năng, tri thức và công nghệ sản xuất đèn LED tại Việt Nam; và Trình diễn việc sản xuất trong nước các thiết bị chiếu sáng LED mang tính thương mại, với chi phí hiệu quả. Trong thời gian từ quý 4 năm 2016 đến nay, Dự án đã tuyển dụng và cử 2 chuyên gia trong nước và 1 chuyên gia quốc tế về hỗ trợ cho Điện Quang.
Chuyên gia 1 là PGS.TS Phan Quốc Dũng, giảng viên của Trường Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh hỗ trợ xây dựng phần mềm driver cho đèn LED. Ông Dũng có nhiệm vụ là: Xây dựng phần mềm thiết kế bộ nguồn cho đèn LED của Điện Quang dải công suất từ 5W- 150W; Cài đặt phần mềm tại Phòng R&D của Điện Quang; Đào tạo về khai thác và sử dụng phần mềm cho các cán bộ kỹ tuật của Điện Quang; Cung cấp dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật cho Điện Quang trong khai thác sử dụng phần mềm được xây dựng.Với nhà máy Điện Quang, ông Dũng đã, đang hỗ trợ xây dựng phần mềm thiết kế driver, là một khâu rất quan trọng đối với chất lượng sản phẩm bóng đèn LED.
Chuyên gia trong nước thứ 2 là ông Lê Minh Phương. Ông Phương là PGS.TS là giảng viên của Trường Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh. Mục tiêu của công việc tư vấn này là: Cung cấp các dịch vụ kỹ thuật bao gồm đào tạo, tư vấn, và hướng dẫn thực tế về thiết kế và sản xuất bộ nguồn cho đèn LED; Trợ giúp các chuyên gia quốc tế trong việc chuyển tải/kết nối những kinh nghiệm, kỹ năng, chỉ dẫn, đào tạo, ý kiến của họ cho cán bộ của Điện Quang, và sẽ làm việc chặt chẽ với họ trong suốt giai đoạn thực hiện nâng cấp thiết kế, tăng cường công nghệ và dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng các sản phẩm chiếu sáng LED (đèn LED tròn, LED tube, LED down light, LED panel) đáp ứng được tiêu chuẩn quốc gia/quốc tế. Ngoài việc hỗ trợ kỹ thuật cho các sản phẩm chiếu sáng LED, ông Phương còn là cầu nối giữa Nhà máy với chuyên gia quốc tế.
Cùng với hai chuyên gia trong nước, Chuyên gia quốc tế là ông TS Gareth Jones. Ông Jones là Giám đốc điều hành Công ty LUX-TSI Limited, Vương Quốc Anh đảm nhiệm đồng thời hai vị trí để thực hiên 2 nhiệm vụ: (1) tư vấn, cung cấp các dịch vụ kỹ thuật (hỗ trợ kỹ thuật, hướng dẫn và tư vấn) cho Công ty Điện Quang về: Kiểm soát chất lượng, thử nghiệm và đánh giá các sản phẩm chiếu sáng LED cho chiếu sáng trong nhà bao gồm (i) bóng đèn LED (LED bulbs); (ii) đèn tuýp LED (LED Tubes); (iii) (đèn nền LED – LED Downlights) và (iv) Đèn bảng LED (LED panel) theo tiêu chuẩn địa phương và quốc tế; Phát triển các phương pháp và các tiêu chuẩn cấp độ công ty để kiểm soát, thử nghiệm và đánh giá các vật liệu đầu vào, linh kiện, vv,… để sản xuất các bóng đèn LED; Nâng cao năng lực cho kỹ sư và kỹ thuật viên của Điên Quang trong việc kiểm soát, thử nghiệm và đánh giá chất lượng đèn LED; (2) Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Công ty Điện Quang trong: Đánh giá tình trạng hiện tại của công nghệ và sản xuất đèn LED cho chiếu sáng trong nhà (bóng đèn LED (LED bulbs); đèn tuýp LED (LED Tubes); đèn LED chieeys tràn (LED Downlights) và Bảng LED – panel); Cung cấp các đầu vào / tư vấn kỹ thuật, đào tạo / huấn luyện / đào tạo nghề cho đội ngũ nhân viên của Điên Quang (kỹ sư và kỹ thuật viên) để cải tiến công nghệ, quy trình sản xuất và quản lý sản xuất để sản xuất bóng đèn LED trong nhà (i) bóng đèn LED (LED bulbs); (ii) đèn tuýp LED (LED Tubes); (Iii) (đèn LED chieeys tràn (LED Downlights) và (iv) Bảng LED (LED panel), để đáp ứng các tiêu chuẩn CIE / Mỹ; VàHướng dẫn thủ tục và chuẩn bị các tài liệu liên quan để nhận được chứng nhận Tiêu chuẩn Hoa Kỳ của CIE / 04 loại đèn LED được đề cập ở trên.
Tác động từ hoạt động hỗ trợ
Báo cáo và đánh giá về quá trình triển khai hoạt động của Dự án tại Điện Quang, Chuyên gia trong nước PGS.TS. Phan Quốc Dũng chia sẻ: phần mềm thiết kế driver là khâu rất quan trọng đối với chất lượng sản phẩm bóng đèn LED. Việc đầu tư, cử các chuyên gia trong nước đến đào tạo và xây dựng phần mềm thiết kế driver là cần thiết số một đối với Điện Quang. Các chuyên gia đã đào tạo, chuyển giao cho Điện Quang các nội dung trong hợp phần mà Dự án giao cho. Hiện nay dự án đang đi đúng hướng, đúng tiến độ, kế hoạch đã đề ra.
Tổng kết quá trình hoạt động triển khai nhiệm vụ của chuyên gia quốc tế tại Điện Quang, Chuyên gia nước ngoài T.S Gareth Jone cho biết: với nhiệm vụ được giao, ông đã cụ thể hóa thành 12 nội dung để hỗ trợ, tư vấn cho Điện Quang, đó là: (1). Nâng cao nhận thức về kinh nghiệm thực tế trong thiết kế, sản xuất và kiểm tra; giải thích vì sao có những kinh nghiệm thực tế đó. (2). Cung cấp những hướng dẫn và công cụ như: danh mục kiểm tra, bảng tính, những website và nguồn kiến thức tin cậy, phương pháp tư duy để giải quyết vấn đề. (3). Giải thích lý do và tầm quan trọng của tiêu chuẩn như: tại sao phải có tiêu chuẩn, tại sao tiêu chuẩn có thể giúp nâng cao chất lượng và giảm giá thành thông qua việc giảm việc sửa chữa và giảm tỉ lệ hàng đổi trả. (4). Giải quyết nhanh chóng những vấn đề thực tế phát sinh trong thiết kế, kiểm tra và sản xuất và giải thích dựa trên kinh nghiệm thực tế. (5). Đưa ra những khuyến nghị khi phát sinh, đó là:thiết kế đảm bảo chất lượng, độ tin cậy, hiệu quả năng lượng và tối thiểu hoá chi phí; kiểm tra thiết kế và và kiểm soát chất lượng đầu vào, trong quá trình và đầu ra trong quá trình sản xuất; R&D tiến cận việc tìm ra những thay đổi của thị trường và theo những xu hướng chính của đóng gói LED, quang học, tản nhiệt và điện tử; tự động hoá sản xuất và kiểm tra, kiểm soát; kiểm tra chất lượng đầu vào, sản xuất và đầu ra. (6). Xây dựng nên tư duy tiếp cận liên tục trong thiết kế và kiểm tra. (7). Cung cấp kiến thức để có thể chứng nhận sản phẩm. (8). Tạo niềm tin trong cho đội ĐQ trong việc đưa ra các quyết định trong việc kiểm soát và hệ thống. (9). Xây dựng năng lực cho đội ĐQ để tham gia thị trường mới. (10). Đảm bảo đội Điện Quang có thể tiếp tục phát triển mà không cần tư vấn bên ngoài. (11). Xây dựng được năng lực cạnh tranh nội tại trong việc kiểm nghiệm kiến thức. (12). Thuyết trình trong hội thảo chia sẽ kiến thức.
Đánh giá tác động, kết quả sau các hoạt động hỗ trợ đối với quá trình sản xuất, thiết kế, chế tạo sản phẩm đèn LED của Điện Quang, các chuyên gia Dự án và Ban quản lý Dự án của Điện Quang cho rằng: Sự phối hợp chặt chẽ và đồng thuận giữa 3 bên gồm có chuyên gia trong và ngoài nước và Điện Quang trong suốt quá trình diễn ra dự án. Kết thúc hoạt động hỗ trợ của chuyên gia, Điện Quang có khả năng tự xây dựng bộ hồ sơ hoàn chỉnh và công bố chất lượng đạt chuẩn CE trên chính sản phẩm sản xuất tại Điện Quang. Dây chuyền sản xuất, thiết bị phòng thử nghiệm Điện Quang đã được đầu tư và nâng cấp để sản xuất ra những sản phẩm đạt chất lượng theo tiêu chuẩn CE và kiểm soát được chất lượng theo tiêu chuẩn CE. Có thể áp dụng, đưa phần mềm thiết kế các dòng Dirvertheo nhiều dải công suất cho sản phẩm LED và thiết kế chế tạo Driver. Các Cán bộ kỹ thuật đặc biệt là Trung tâm nghiên cứu phát triển và phòng thử nghiệm đã được đào tạo, nắm được nhiều kiến thức mới trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất đèn LED. Tiếp cận và nắm được nhiều tiêu chuẩn mới đặc biệt là tiêu chuẩn CE/UL để đáp ứng thị trường Châu Âu và
Bắc Mỹ.
TS Gareth Jones còn đề xuất thêm: Quá trình chung Châu Âu (Nhãn hiệu CE) và các thị trường ngoài Mỹ (như Australia) đã được hướng dẫn đào tạo và đã thực hiện tốt. Tuy nhiên, thị trường Hoa Kỳ (UL &FCC) chưa được đề cập chi tiết, cần được hỗ trợ thêm. Cần phải thực hiện đúng các quy tắc thiết kế PCB. Cần quan tâm đầu tư hơn nữa, tăng tự động hóa sản xuất và công tác thử nghiệm trong quá trình triển khai tiếp theo của
Dự án.
Quang Trần
