Hội thảo khoa học: “Gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động”

Ngày 10/02/2023 tại Hà Nội, Tạp chí Người Làm Báo, Ban Nghiệp vụ – Hội Nhà báo Việt Nam đã phối hợp với Viện Báo chí, Khoa Quan hệ quốc tế – Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Khoa Truyền thông – Học viện Ngoại giao tổ chức Hội thảo khoa học: “Gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động”.

Tham dự Hội thảo có lãnh đạo các cơ quan báo chí, học viện, các nhà khoa học, nhà báo, giảng viên, sinh viên các trường đại học. Hội thảo nhằm đưa ra cái nhìn tổng quát về lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động, đồng thời tăng hiệu ứng truyền thông về thế hệ trẻ ngày nay.

Ứng dụng tin tức – thực trạng công chúng thế hệ Z ở nước ta hiện nay

“Thế hệ trẻ bây giờ không thích đọc báo”, đang trở thành suy nghĩ mặc định của rất nhiều người mỗi khi nhắc tới mối liên hệ giữa giới trẻ và báo chí. Nhưng, thế hệ Z (Gen Z), chỉ những người sinh từ khoảng giữa những năm 1996 đến 2012, chiếm khoảng 30 – 40% thị trường toàn cầu, với sức mua lên đến hàng trăm tỷ đô la mỗi năm, nên họ là nhóm đối tượng mà không một ngành kinh doanh nào có thể bỏ qua. Bởi, Gen Z là thế hệ mới nhất, họ không chỉ là hiện tại, mà còn là tương lai.

Tháng 9/2022, Viện Báo chí – Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã khảo sát trên 1.800 công chúng thế hệ Z đang sinh sống tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Đắk Lắk, Cần Thơ… cho thấy các ứng dụng di động đang thuộc top 2 các nền tảng thu hút sự tiếp cận tin tức của công chúng thế hệ Z ở Việt Nam. Công chúng thế hệ Z ở Việt Nam có năng lực và điều kiện căn bản về kiến thức, kỹ năng trong tiếp cận, tiếp nhận và tương tác với tin tức trên ứng dụng di động. Do đó, phát triển các ứng dụng tin tức trên thiết bị di động đang trở thành một giải pháp phát triển công chúng thế hệ Z nhằm đem đến hiệu lực và hiệu quả báo chí sâu rộng. Các ứng dụng di động đang dẫn đầu trong xu thế này là: Báo mới, Thanh Niên News và Zing News và một số báo.

Thực tế là, không phải những người trẻ không đọc báo, chỉ là họ có cách “nạp” tin tức khác biệt và đa dạng, tạo nên những thách thức cho mọi cơ quan thông tấn báo chí. Câu hỏi là làm sao để thu hút nhóm đối tượng này? Và không chỉ thu hút, còn phải làm thế nào để giữ được họ lâu dài? Bất kỳ ngành nghề nào cũng phải thấu hiểu khách hàng thì mới tiếp cận được khách hàng. Báo chí cũng vậy, những thách thức mà độc giả Gen Z đặt ra cho báo chí không phải là sự thay thế hoàn toàn của hiện đại đối với truyền thống, mà là sự kết hợp và cân bằng giữa nội dung có trách nhiệm, cách thức thể hiện đa dạng, trải nghiệm khách hàng tích cực và sự kết nối nhân văn giữa con người với con người.

Để có cái nhìn tổng quát về lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động, đồng thời tăng hiệu ứng truyền thông về thế hệ trẻ ngày nay, Tạp chí Người Làm Báo, Ban Nghiệp vụ – Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Viện Báo Chí, Khoa Quan hệ quốc tế – Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Khoa Truyền thông – Học viện Ngoại giao tổ chức Hội thảo khoa học: “Gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động”.

Phát triển công chúng thế hệ Z hiện nay – những vấn đề đặt ra

Hội thảo khoa học đã đón nhận được sự quan tâm, tham luận của các chuyên gia, giảng viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền và các trường Đại học đào tạo Báo chí như Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia, lãnh đạo các cơ quan báo chí và các thư ký trực tiếp biên tập các tác phẩm báo chí.

PGS,TS Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng ban Nghiệp vụ – Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo đã nhấn mạnh đánh giá tầm quan trọng của thế hệ Gen Z trong hiện tại và tương lai: “Như chúng ta đã biết, công nghệ ngày càng phát triển, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên 4.0 – Internet kết nối vạn vật và sự bùng nổ của các mạng xã hội là không thể chối cãi. Theo thống kê của Q&Me năm 2022, trong số những người tham gia khảo sát, Facebook là ứng dụng mạng xã hội được sử dụng nhiều nhất với 94%. Ngoài ra, nền tảng TikTok là một ứng dụng đáng gờm khi tại Việt Nam, Tik Tok có khoảng 13 triệu người dùng mỗi tháng. Đóng góp lớn trong số lượng người dùng không thể không nhắc đến công chúng thế hệ Z (gọi tắt là Gen Z). Họ là những người sinh từ khoảng giữa những năm 1996 đến 2012 – chiếm khoảng 30 – 40% thị trường toàn cầu. Với 98% Gen Z sở hữu điện thoại di động, trung bình khi sở hữu điện thoại năm 10 tuổi, bất cứ lĩnh vực nào cũng muốn thâu tóm. Báo chí cũng đang cố gắng dành cho mình lượng khách hàng dồi dào với nhiều đặc điểm hiện đại phá cách này. Họ có năng lực, kiến thức, kỹ năng trong tiếp cận, tiếp nhận và tương tác với tin tức trên ứng dụng di động. Do đó, phát triển các ứng dụng tin tức trên thiết bị di động đang trở thành một giải pháp phát triển công chúng thế hệ Z nhằm đem đến hiệu lực và hiệu quả báo chí sâu rộng. Vậy câu hỏi được đặt ra ở đây chính là: làm sao để thu hút nhóm đối tượng này? Và không chỉ thu hút, còn phải làm thế nào để giữ được họ lâu dài? Làm sao để kết hợp và cân bằng giữa nội dung có trách nhiệm, cách thức thể hiện đa dạng, trải nghiệm khách hàng tích cực và sự kết nối nhân văn giữa con người với con người? Các nhà báo, các cơ quan báo chí đã và đang làm gì để gia tăng tương tác giữa công chúng Gen Z với tin tức báo chí trên ứng dụng di động? Thuận lợi, khó khăn, nguyên nhân, vấn đề gì đang đặt ra và cần có những giải pháp gì để gia tăng tương tác giữa Gen Z với tin tức báo chí trên ứng dụng di động nói riêng và báo chí di động nói chung?”

ThS Nguyễn Đồng Anh, Bí thư Đoàn thanh niên Bộ Ngoại giao, Phó Trưởng Khoa Truyền thông và Văn hoá đối ngoại, Học viện Ngoại giao đã có tham luận đặt vấn đề rằng: Những năm trước đây thì khái niệm thế hệ Z còn chưa rõ ràng, nhưng đến nay thì qua nhiều công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, khái niệm này đã khá rõ ràng: Thế hệ Z gắn liền với cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ 4, công nghệ số, sinh ra trên nền tảng số. Đối với lĩnh vực báo chí truyền thông: công chúng thế hệ Z là công chúng sinh ra từ 1996 đến 2012, từ khi ra đời đã tiếp cận với các phương tiện truyền thông mới: điện thoại thông minh, máy tính bảng,… tiêu thụ các sản phẩm báo chí truyền thông trên nền tảng số.

Gen Z chiếm 1/3 dân số thế giới, và ở Việt Nam cũng chiếm khoảng 26% lực lượng lao động, (nếu tính Gen Z sinh ra 2012 thì khoảng 10 năm tới Gen Z sẽ là lực lượng lao động chính của xã hội, cũng là đối tượng công chúng lớn nhất của báo chí – truyền thông). Vậy gia tăng tương tác với thế hệ Z để làm gì? nhằm mục đích gì? Gia tăng tương tác tức là gia tăng cả về thời lượng lẫn chất lượng tiêu thụ nội dung thông tin báo chí của công chúng Z. Hiểu đơn giản: càng tương tác nhiều thì các cơ quan báo chí càng có thêm tài nguyên để khai thác (bằng quảng cáo, hay bằng subscription, views…).

Muốn Gen Z dành nhiều thời gian tiêu thụ tin tức, thì phải làm gì đó để chất lượng tin tức, cách thức truyền tải… đáp ứng được nhu cầu, sở thích của Gen Z. Điều này thế giới có làm được không? Ở góc độ nghiên cứu của bản thân, tác giả tham luận đã đưa ra ví dụ: tháng 1/2019, nghiên cứu ở New York Times – đội ngũ phát triển nội dung riêng cho từng nhóm công chúng, và cùng một nội dung, với Gen Z là người dùng trên ứng dụng Times sẽ có cách đọc, cách tương tác khác (bằng VR, AR…), hấp dẫn hơn, khiến công chúng Z dành nhiều thời gian hơn so với các nền tảng khác của chính nó… NYT sub = 9,6 triệu người dùng, trả phí thường xuyên (8,8 triệu người dùng số, app/web), 700k (mỗi năm giảm thêm 50-70k) người mua báo in, doanh thu 2,3 tỷ đô, lợi nhuận 347 triệu đô năm 2022. Tỷ lệ tăng trưởng đều đặn 11,3%/năm. Họ là một tờ báo và sản phẩm chính của họ là tin tức, kênh phân phối chính của họ là nền tảng số: app và web.

Chúng ta dùng hàng ngày cho mọi nhu cầu: nghe nhạc, đặt xe, gọi đồ ăn, giao tiếp xã hội… trong đó cũng có nhiều ứng dụng phục vụ nhu cầu tiêu thụ tin tức. Rất nhiều siêu ứng dụng, làm ăn tốt: phục vụ tốt nhu cầu của người dùng, cá nhân hoá và tối ưu hoá, biến việc sử dụng ứng dụng thành doanh thu… Rất nhiều ưu điểm, lợi thế trong việc sử dụng app/tích hợp app với các dịch vụ hiện đại thời công nghệ số… Qua hội thảo, mong muốn cơ quan báo chí hưởng lợi từ sự gia tăng tương tác, còn công chúng Z thì hưởng lợi nhờ chất lượng nội dung và phương thức truyền tải tin tức hấp dẫn, chất lượng, phù hợp.

Nhóm khảo sát Chủ đề tham luận Báo in K41, Viện Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Nêu các đặc tính và điều kiện tương tác của công chúng Gen Z với tin tức báo chí trên ứng dụng di động – thực trạng và giải pháp. Nhóm nghiên cứu cho rằng: Tương tác báo chí được hiểu là sự tác động qua lại giữa công chúng và tòa soạn báo, bao gồm những ý kiến, thái độ thể hiện quan điểm của công chúng về nội dung tác phẩm báo chí. Tính tương tác có vai trò rất quan trọng trong hoạt động truyền thông nói chung và hoạt động báo chí nói riêng, thúc đẩy sự cập nhật tin tức trên báo chí. Tính tương tác giúp rút ngắn khoảng cách giữa báo chí và công chúng, khiến những vấn đề xã hội được nhìn nhận một cách khách quan trên nhiều bình diện. Nhìn chung, Gen Z đều có điểm chung là tiếp cận thông tin báo chí chủ yếu qua mạng xã hội, thời gian đọc báo không nhiều, chỉ vài lần/tuần. Phần lớn các bạn trẻ thường truy cập vào các bài báo trên các trang web. Ở vùng nông thôn chỉ có khoảng 35% các bạn trẻ sử dụng các ứng dụng đọc báo để cập nhật thông tin. Mức độ tương tác ở độ tuổi này phần lớn cũng chỉ dừng lại ở việc cập nhật thông tin (chiếm khoảng 70%). Số ít còn lại sẽ có những tương tác nhất định đối với những thông tin được tiếp nhận (chiếm khoảng 30%). Đó có thể là để lại những nút like/dislike hay share bài viết cho bạn bè, người thân thông qua các ứng dụng khác. Hay ở mức độ tương tác cao hơn thì có thể là bình luận, góp ý chỉnh sửa đối với những thông tin trên các bài báo. Tóm lại, Gen Z tần suất và mức độ tương tác đối với các ứng dụng đọc báo còn thấp (chỉ chiếm khoảng 30%). Còn lại, đa phần các bạn trẻ sẽ tiếp nhận thông tin qua những nền tảng khác như mạng xã hội, truyền hình hay trang web. Xã hội thông tin đang phát triển nhanh chóng, mỗi loại hình báo chí luôn có những ưu thế đặc trưng của mình để khai thác, tận dụng hoạt động tương tác hiệu quả nhất, tuy nhiên, hoạt động tương tác trên báo chí địa phương vẫn còn hạn chế. Một số cơ quan báo chí chưa thể hiện rõ vai trò quản lý, tính định hướng thông tin trong các hoạt động tương tác, do đó làm giảm đi hiệu quả của thông điệp báo chí.

TS Nguyễn Minh Phong – nguyên Phó Vụ truởng, Phó Ban tuyên truyền lý luận Báo Nhân Dân, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Hà Nội: Tiến sĩ Phong đã có phân tích rất kỹ về vấn đề này. Ông Phong cho rằng: “Cần nhấn mạnh, không phải thế hệ trẻ bây giờ không thích đọc báo, tiếp cận tin tức báo chí, mà là họ ngày càng khát tin nhiều hơn, tiếp cận tin tức dễ hơn, nhanh hơn và có cách “nạp” tin tức khác biệt, đầy đủ hơn và đa dạng so với các thế hệ cha ông mà thôi. Gen Z thích xem tin tức qua video hơn là qua bài viết . Gen Z vẫn muốn “nạp” tin tức, thậm chí sẵn sàng trả tiền cho tin tức, nhưng là không chỉ theo những định dạng truyền thống nữa… Sự ra đời của điện thoại di động và internet đã làm thay đổi cách thức tiếp nhận thông tin báo chí theo xu hướng ngắn gọn, cá nhân hóa và di động hóa… Báo di động đã, đang và sẽ tiếp tục trở thành một xu hướng phát triển mới, cả ở phạm vi quốc gia và quốc tế, làm tăng tính tiện ích, chủ động, linh hoạt và đa chiều trong cách thức tiếp cận thông tin và hiệu quả thông tin… Bởi vậy, từ góc độ người làm báo, các nhà xuất bản tin tức phải chú ý hơn tới việc cung cấp các tin tức vắn tắt, chắt lọc và đa dạng, ngày càng nâng cao chất lượng các bài báo, dù ngắn hay dài, nhất là về nội dung, sự hấp dẫn, chính xác, cập nhật và có hình thức, thể hiện, trình bày phù hợp với hành vi, thói quen của Gen Z; chú ý tạo sự cân bằng hơn giữa tin tức và tính giải trí, tính tổng hợp đầy đủ và các lát cắt riêng theo chủ đề của các trang tin; gia tăng tiếng nói của thế hệ trẻ trong cung cấp tin tức và coi trọng thúc đẩy sự tương tác để tiếp cận nhiều độc giả hơn, với những giao diện đậm tính sáng tạo, hấp dẫn, thân thiện và thuận lợi với người dùng trên các nền tảng di động, đa dạng hóa trải nghiệm và cá nhân hóa lựa chọn những loại hình thông tin khác nhau mỗi khi đăng ký, tiếp cận tin tức báo chí cả về báo viết, truyền hình, video và âm thanh trên các nền tảng di động. Sự tương tác này không chỉ nằm ở việc độc giả có thể bình luận vào dưới các bài báo, mà còn là khả  năng tham gia vào các cuộc thăm dò ý kiến, nhận xét về một vấn đề nào đó, hoặc “giao lưu” trên mạng xã hội với tờ báo.”

Chân dung công chúng thế hệ Z trong tương tác với tin tức báo chí trên ứng dụng di động của nhóm tác giả Thảo Quyên và nhóm nghiên cứu lớp Ảnh Báo chí K41, Viện Báo chí – Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Nhóm nghiên cứu cho rằng, Gen Z được đánh giá cao về khả năng tự học hơn hẳn với gen X, gen Y. Ngoài ra, với khả năng tự học hỏi cao và sự sáng tạo không ngừng kết hợp yếu tố công nghệ cũng khiến thế hệ Z tạo ra nhiều nội dung hay, hấp dẫn. Với lợi thế được dễ dàng tiếp cận nguồn kiến thức vô hạn và miễn phí, Gen Z rất ham học hỏi, thường xuyên cập nhật thông tin mới. Họ cũng không ngại va chạm và sẵn sàng nói lên quan điểm của mình trên mạng xã hội hoặc ngay chính trong đời sống hàng ngày. Gen Z thích thể hiện bản thân mình theo một cách riêng biệt và cá tính hơn rất nhiều. Khác với thế hệ Y là “chạy theo xu hướng” thì các bạn trẻ ngày nay thích là người “đi đầu xu hướng”. Việc nhìn thấy thế giới rộng lớn bên ngoài sớm đã đẩy thế hệ Z đến tình trạng sợ bị thụt lùi. Do đó, họ có động lực học hỏi và làm những điều mới lạ mỗi ngày. Khác với những thế hệ trước đó phải học cách dùng các thiết bị điện tử, Gen Z sinh ra và lớn lên trong thời đại của Internet. Chính vì thế, công nghệ đã được “cài sẵn” trong cuộc sống của họ. Họ được cho là nhóm “tinh thông” về công nghệ nhất trong mọi thế hệ, và họ đòi hỏi các tờ báo phải “hòa nhập” được với họ về mặt đó. Trong thời kỳ cách mạng kỹ thuật số, 75% dân số có thiết bị di động và một nửa thế giới hiện giờ đang sử dụng smartphone (điện thoại thông minh). Điều đó làm bùng nổ, kéo hẹp khoảng cách và thời gian. Đa số Gen Z đều được tiếp cận với Internet từ rất sớm và có thể sự dụng thành thạo các công cụ để tìm kiếm thông tin nhanh chóng và dễ dàng. Đặc biệt, smartphone là thiết bị được thế hệ Z dùng để thực hiện việc tra cứu này. Một số liệu của Appota cho biết, gần 39% Gen Z ưu tiên sử dụng các ứng dụng trên điện thoại thay vì phiên bản web trực tuyến. Như vậy, trên đây là chân dung công chúng thế hệ Z trong tương tác với tin tức báo chí trên ứng dụng di động. Việc nắm rõ những đặc điểm của công chúng Gen Z giúp các tòa soạn nhận diện được những thành công, hạn chế, vấn đề đặt ra. Từ đó, đề ra những giải pháp nhằm tăng cường tương tác giữa công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí trên các ứng dụng di động.

Bên cạnh đó, Hội thảo cũng được nghe các ý kiến của đại diện các báo như Thạc sĩ Ngô Việt Anh, Phó ban điện tử Báo Nhân Dân; Nhà báo Nguyễn Ngân Giang báo điện tử Zingnews về thực tế và kinh nghiệm cách tiếp cận với công chúng thế hệ Z. Đặc biệt mô hình của điện tử Zingnews nhằm thu hút nhóm đối tượng Gen Z đã mang đến những cách làm hay, hiệu quả.

PGS,TS Mai Quỳnh Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu con người, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam: Theo PGS,TS Mai Quỳnh Nam về lý thuyết, nghiên cứu thế hệ Z khác nghiên cứu công chúng nói chung. Xu hướng nghiên cứu công chúng trong sự tương tác trong nền tảng số là chủ đề nghiên cứu cơ bản. Khoa học nghiên cứu về tương tác nhiều nhất là xã hội học. Nhận thức vấn đề này là hoạt động liên ngành giữa báo chí học và xã hội học. Tương tác là phân tích sự tương quan của các tác động. Liên ngành giữa báo chí học và xã hội học nếu không thì không giải quyết được vấn đề. Tương tác cho chúng ta thấy quan hệ về xã hội. Gia tăng tương tác là sự tăng lên về lượng đối với tương tác.
Đọc và lướt web. Hành vi đọc bền vững nhất, đòi hỏi dụng công nhất bên cạnh hành vi nghe nhìn. Khuyến khích hành vi đọc. Tương tác công chúng và thế hệ Gen Z là tương tác gián tiếp. Vì vậy đề xuất, xu hướng này rất tốt, rất hiện đại vì đặc trưng nhân khẩu xã hội thế hệ Z. Điều này là tốt, nhưng phải gắn bó với nền tảng học thuật. Có hai lưu ý là: Một, tâm lý học xã hội và xã hội học: hiểu Gen Z nhưng chưa hiểu hoàn toàn Gen Z, cơ sở dựa trên nhận thức luận; Hai, tạo nền dân chủ điện tử: sự tương tác của công chúng đối với các thiết bị di động tạo nên nền dân chủ điện tử. Nghiên cứu tương tác đặt trên nền tảng lý thuyết.

TS, Nhà báo Hoàng Anh Tuấn – Tạp chí Người Làm Báo cho rằng: Tuổi trẻ là lực lượng xung kích trên mọi mặt trận, những con người đang ở độ tuổi có thời gian cống hiến cho xã hội lâu dài. Nói về tầm quan trọng của tuổi trẻ, Bác Hồ từng nói: “Non sông Việt Nam có trở lên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cuơng quốc năm châu được hay không, chính nhờ một phần lớn ở công họ tập của các em”. Họ có sức khoẻ, có khát vọng hoài bão, có lý tưởng, dám nghĩ dám làm, không ngại khó khăn hay lùi bước trước gian khổ. Họ còn là nguồn tài sản quý giá, là tương lai của đất nước, họ có vai trò quyết định cho sự thành công của quốc gia, là người có thể đáp ứng yêu cầu của lịch sử và tiến trình phát triển đất nước trong quá trình hội nhập. Tuổi trẻ Việt Nam là thế hệ tương lai, thế hệ Gen Z là bản lề của cuộc cách mạng chuyển sang một lực lượng công dân mới, công dân toàn cầu, đi đầu trong mọi lĩnh vực như: khoa học kỹ thuật, công nghệ, kinh doanh, sản xuất và văn hoá xã hội… trong kỷ nguyên 4.0. Việc xây dựng và thực hiện thành công chiến lược phát triển công chúng thế hệ Z sẽ góp phần tạo động lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội đất nước. Có thể nói, Gen Z là một thế hệ hoàn toàn khác biệt với những điểm nổi bật hơn so với các thế hệ trước. Có nhiều lý do cho sự khác biệt. Như đã nói ở trên, Gen Z được sinh ra trong thời điểm bùng nổ công nghệ. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi thế hệ này bùng nổ không kém. Gen Z luôn năng động, tích cực và khao khát được sống đúng với bản thân mình. Yếu tố xã hội cũng đóng vai trò to lớn trong sự khác biệt của Gen Z. Xã hội hòa nhập, tăng tốc và phát triển là một cái đà thuận lợi cho thế hệ này được sống theo mong muốn của bản thân. Do đó, các cơ quan xuất bản xây dựng được các cách kết nối với độc giả trẻ đều cho thấy rằng họ có nhiều độc giả trung thành hoặc độc giả đăng ký hơn. Cho nên, các tờ báo hay kênh truyền hình bây giờ đều có trang Facebook và cả group Facebook để tương tác với độc giả.

Giải pháp nhằm tăng tương tác công chúng Gen Z với tin tức báo chí hiện nay

TS Nguyễn Thúy Hà – Trưởng ban Quản lý khoa học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Tác giả đề ra một số giải pháp nhằm thu hút và gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với ứng dụng báo điện tử trên thiết bị di động. Và cho rằng sự ra đời của điện thoại di động và Internet đã làm thay đổi cách thức tiếp nhận thông tin báo chí theo xu hướng ngắn gọn, cá nhân hóa và di động. Xu hướng di động hóa là một hành vi xã hội, chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ công nghệ truyền thông số và văn hóa tiêu dùng của nền kinh tế thị trường hiện nay. Nó làm phong phú thêm môi trường truyền thông, khẳng định vị thế, quyền lực của công chúng báo chí hiện đại và tạo ra xu hướng phát triển mới của báo chí. Việc xây dựng các ứng dụng báo điện tử trên các thiết bị di động đã được nhiều cơ quan báo chí, truyền thông tiến hành. Đây là một trong những hình thức phát triển báo chí đa nền tảng trong kỷ nguyên số, với mục tiêu tăng khả năng tiếp cận với công chúng. Giờ đây, chỉ với chiếc điện thoại thông minh trên tay, người dùng có thể thỏa mãn mọi dịch vụ mà một tờ báo có thể cung cấp cho độc giả. Thậm chí, những ứng dụng này còn mang đến nhiều tính năng mới giúp cho trải nghiệm người dùng được tốt hơn. Tuy nhiên, báo chí hiện đại đang phải giải quyết bài toán thu hút một thế hệ độc giả mới với các đặc điểm tâm lý, môi trường phát triển khác biệt rất lớn với các thế hệ đi trước – thế hệ Z. Trong bối cảnh đó, việc phát triển ứng dụng báo điện tử trên thiết bị di động đang được kỳ vọng sẽ phục vụ tốt hơn nhu cầu đọc báo của thế hệ Z, mở ra cánh cửa để các cơ quan báo chí truyền thông tiếp cận gần hơn với “tệp” độc giả đặc biệt này.

TS Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện đào tạo Báo chí truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội tham luận nội dung tương tác về không gian Internet nói chung của Gen Z. Theo ông, ông quan tâm đến hai đặc điểm của Gen Z tham gia tương tác: Một là những người thích thể hiện quan điểm cá nhân (quan điểm thế hệ); Hai là người có môi trường và có điều kiện tốt hơn nhiều để tham gia tương tác trên internet. Gia tăng tương tác cần 3 vấn đề, bao gồm: Nội dung thông điệp có đủ thú vị để tạo động lực tương tác; Hình thức thông điệp đó; Chính sách liên quan đến môi trường và điều kiện để Gen Z nói riêng và công chúng nói chung đặt ra 2 vấn đề: Cần xem lại, thay đổi quan điểm về hoạt động tương tác trong tương quan với hoạt động sản xuất nội dung các nhà quản lý cần có cái nhìn cởi mở hơn về thông tin phản hồi.

TS Lại Hải Bình, Trưởng khoa Truyền thông đa phương tiện – Học viện Phụ nữ: Qua khảo sát đối tượng sinh viên của một số trường đại học trên địa bàn Hà Nội hiện nay cho thấy ngày càng nhiều người thuộc thế hệ Z đang dành một lượng thời gian đáng kể để sử dụng các thiết bị di động, trong khi dành ít thời gian để xem ti vi, nghe radio và đọc các ấn phẩm in ấn. Thời gian nhóm công chúng này tiếp cận và tương tác với tin tức báo chí không nhiều. Nhìn từ góc độ giới tính có thể thấy một số vấn đề đặt ra với những người làm truyền thông làm sao để tiếp cận nhóm công chúng này trong điều kiện công nghệ thông tin và truyền thông phát triển như hiện nay? Tiến sĩ đề ra một số giải pháp gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức báo chí – tiếp cận từ góc nhìn giới tính. Nằm trong độ tuổi trẻ trung, thế hệ Z có xu hướng thể hiện bản thân, bộc lộ cá tính và khẳng định cái tôi đối với xã hội. Họ có chính kiến riêng, quan tâm đến sự tự do với phong cách sống là chính mình. Để tăng tương tác với công chúng thế hệ Z buộc các tổ chức truyền thông phải chuyển mình và thích nghi với những xu hướng tiếp cận và những trải nghiệm mới. Trong 10 năm tới thế hệ Z sẽ là nhóm công chúng nắm giữ vai trò quan trọng trong lựa chọn tin tức. Bởi vậy họ sẽ là nguồn doanh thu chính cho hoạt động tiếp cận và trao đổi tin tức. Nếu các cơ quan truyền thông chuyển mình, tiếp cận với nhóm này, họ sẽ là những công chúng trung thành nhằm xây dựng một nền tảng truyền thông vững chắc trong tương lai. Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 nhấn mạnh yếu tố lấy người xem, độc giả làm trung tâm, tập trung phát triển mô hình truyền thông số, tăng cường sức mạnh cạnh tranh của ngành công nghiệp nội dung Việt Nam với các nền tảng xuyên biên giới. Để làm được điều này phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng và tính năng của các ứng dụng di động được sử dụng, vào năng lực nhận thức của công chúng. Việc gia tăng tương tác của công chúng thế hệ Z với tin tức trên các ứng dụng di động thật sự cần thời gian, công sức, cần sự sáng tạo cũng như cần những sự nhạy bén, tiếp cận nhanh chóng của những người sản xuất nội dung, hiểu họ cần gì, muốn gì và lên kế hoạch thật tỉ mỉ, phù hợp nhất, bởi thế hệ Z là thế hệ trẻ, tiên tiến, luôn tìm tới những điều mới mẻ, độc đáo và xúc tích nhất. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng để phát triển công chúng số, báo chí số trong tương lai.

Nhà báo Tạ Bích Loan, Giám đốc VTV3, Đài Truyền hình Việt Nam: Đồng quan điểm với PGS,TS Mai Quỳnh Nam, Nhà báo Tạ Bích Loan nhất mạnh, chúng ta có thể hiểu được hết chân dung của công chúng song không thể nào thỏa mãn được hết nhu cầu của công chúng. Bởi mỗi một tờ báo, mỗi một tòa soạn sẽ phục vụ cho một nhóm khán giả nhất định. Cho nên, chúng ta hi vọng với Hội thảo lần này, chúng ta cùng chung mục đích là làm sao để có thể hiểu hơn nhóm Gen Z – nhóm có tới 25%-30% là những người năng động và là chìa khóa hướng tới tương lai. Và hiểu được họ rồi thì quan trọng hơn là đáp ứng được nhu cầu của họ, cung cấp những thông tin tích cực để giúp cho họ, đồng hành cùng họ để có thể học được những điều tốt đẹp hơn cho chính họ, cho xã hội.

TS, Nhà báo Bích Yến, phóng viên thường trú tại Áo, thì cho rằng: “Hiện nay, xu hướng đọc báo và phản biện báo chí truyền thông của công chúng thế hệ Z tại châu Âu nói riêng và công chúng toàn cầu nói chung, ngày càng trở lên mạnh mẽ. Họ rõ ràng được coi là khách hàng. Khi khách hàng bỏ tiền mua sản phẩm, hoặc dịch vụ báo chí truyền thông, họ có quyền đòi hỏi được phục vụ chu đáo nhất. Họ giành thế chủ động, lựa chọn sản phẩm, dịch vụ phù hợp với nhu cầu. Đặc biệt, truyền thông mới đã giúp họ/công chúng thế hệ Z trở thành lực lượng đối trọng với báo chí truyền thống. Lúc này, báo chí không phải là nguồn duy nhất để họ thu thập tin tức mà hệ thống truyền thông mới như mạng xã hội, các trang web, các kho dữ liệu điện tử (thậm chí cả lời đồn)… là nguồn để họ đọc, đối chiếu, so sánh với nguồn tin tức mà báo chí đưa ra. Họ tự tạo ra các sản phẩm báo chí truyền thông, đăng tải trên các mạng xã hội, cạnh tranh, đối chứng với các bài báo, và các nhà báo chuyên nghiệp. Họ trở thành nhà báo công dân (báo chí công dân/Citizen Journalism) – trở thành tác giả, đồng tác giả của các cơ quan báo chí truyền thông. Công chúng Áo, trước khi đi làm, bước lên tàu điện, hầu hết họ đều đọc lướt tin tức trên các tờ báo giấy được phát miễn phí ở các ga tàu điện như Heute, TT Kompakt, Österreich… (mặc dù, các tờ báo này được coi là những tờ báo lá cải). Nhưng các tin tức chính sự họ đều lựa chọn đọc các tờ báo chính luận điện tử, thậm chí là báo in như Der Standard, Die Presse, Kronen Zeitung, Wiener Zeitung. Thậm chí, công chúng thế hệ Z tại châu Âu hiện nay, vẫn có trách nhiệm và coi trọng những tờ báo chính luận, đã được thế hệ cha ông của họ coi là biểu tưởng văn hoá của đất nước. Xu hướng công chúng thế hệ Z vừa là độc giả, đồng tác giả, đối tác của cơ quan báo chí truyền thông là xu hướng vận động chính trong mối quan hệ giữa công chúng và báo chí truyên thông trong tương lai. Tuy nhiên, công chúng thế hệ Z châu Âu ưu tiên đọc báo điện tử và tôn trọng báo chí chính luận (do sự ảnh hưởng của nền văn hoá, giáo dục, khoa học…), là những lưu ý/gợi ý căn bản đối với các nhà truyền thông tin tức và nhà truyền thông xã hội nói riêng, và những người làm công tác nghiên cứu, các cơ quan quản lý báo chí truyền thông nói chung”.

Phát biểu kết luận Hội thảo, PGS,TS Đỗ Thị Thu Hằng – Trưởng Ban nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng: Cần tăng cường kết nối và tương tác. Còn một yếu tố nữa trong trải nghiệm, đó là Gen Z có thể là những con người của công nghệ, nhưng lại rất coi trọng sự kết nối con người. Có lẽ đó là lý do mà mặc dù Gen Z thích xem thông tin bằng hình ảnh, nhưng sự thống trị của tivi từ lâu đã bị đe dọa bởi những nền tảng online như YouTube, nơi người xem không chỉ có thể lựa chọn chính xác những gì mình muốn xem, mà còn luôn có thể bình luận và tương tác.

Các cơ quan xuất bản cần xây dựng được các cách kết nối với độc giả trẻ đều cho thấy rằng họ có nhiều độc giả trung thành hoặc độc giả đăng ký hơn. Cho nên, các tờ báo hay kênh truyền hình bây giờ đều có trang Facebook và cả group Facebook để tương tác với độc giả. “Chiến lược” này không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm của độc giả và chất lượng nội dung, mà còn giúp cơ quan xuất bản hiểu rõ hơn về độc giả của mình.

Sự kết nối ở đây không chỉ nằm ở việc độc giả có thể bình luận vào dưới các bài báo, mà theo công ty nghiên cứu thị trường Infiniti Research, thì Gen Z nhìn chung thích tham gia vào các cuộc thăm dò ý kiến, thích cho nhận xét về một vấn đề nào đó, hoặc “giao lưu” trên mạng xã hội với tờ báo.

Thay mặt BTC PGS,TS Đỗ Thị Thu Hằng – Trưởng Ban nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam trân trọng cảm ơn các đơn vị: Viện Báo chí, Khoa Quan hệ Quốc tế – Học viện Báo chí và Tuyên Truyền, Khoa Truyền thông và Văn hoá đối ngoại – Học viện Ngoại giao, Tạp chí Người Làm Báo – Hội Nhà báo Việt Nam cùng các Chuyên gia nhà báo, Lãnh đạo Hội Nhà báo các tỉnh, thành phố, đại diện đơn vị Học viện Ngoại giao đã hỗ trợ chương trình, cùng các cơ quan thông tấn báo chí của Trung ương và địa phương đã đến đưa tin về sự kiện này./.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

https://nguoilambao.vn/hoi-thao-khoa-hoc-gia-tang-tuong-tac-cua-cong-chung-the-he-z-voi-tin-tuc-bao-chi-tren-cac-ung-dung-di-dong-n59169.html?preview=1