Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có khoảng 1,3 triệu người chết và 30- 60 triệu người bị thương do tai nạn giao thông (TNGT). Thậm chí, tình trạng tử vong ở các nước có thu nhập thấp và trung bình còn lớn hơn nhiều nếu tính theo tỷ trọng dân số và số lượng xe cộ trên toàn cầu.
Uống bia rượu là nguyên nhân gây ra TNGT
Theo thống kê của UBATGT Thế giới, mức thiệt hại về kinh tế cũng vô cùng lớn, lên tới trên 500 tỷ đôla tính toàn thế giới; trong đó, có khoảng 75 tỷ USD thiệt hại ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Những thiệt hại này chiếm từ 1%- 1,5% GNP của những nước này. Trong đó, chất có cồn được xác định là nguyên nhân trong 30-70% các vụ tai nạn gây chết người. Ngay cả khi tỷ lệ này có thấp hơn trên toàn thế giới thì cũng có nghĩa là có tới khoảng 1/3 số vụ TNGT chết người có liên quan đến chất có cồn.
Tại Việt Nam, cùng với đời sống được nâng cao, ngành công nghiệp rượu bia cũng không ngừng tăng trưởng, và xu hướng lạm dụng rượu, bia cũng gia tăng. Theo số liệu thống kê của Viện Chiến lược chính sách Y tế, có 4,4% người dân Việt Nam phải gánh chịu bệnh tật do hậu quả của rượu, bia. Khoảng 6% tổng số vụ TNGT với hàng ngàn người chết và bị thương mỗi năm, 70% là trực tiếp do người điều khiển mô tô, xe máy sử dụng chất có cồn.
Lạm dụng rượu bia khi điều khiển phương tiện là một trong những nguyên nhân hàng đầu và cũng là tác nhân “góp phần” dẫn đến rất nhiều vụ TNGT… Theo Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bá -Trung tâm Quốc tế về Chính sách chất có cồn (ICAP), nguy cơ tai nạn tăng theo lượng chất có cồn sử dụng, hàm lượng cồn trong máu càng cao thì nguy cơ tai nạn cũng càng cao. Trong đó, tai nạn đơn phương tiện là điển hình liên quan đến chất có cồn do chất này làm hạn chế khả năng điều khiển (khả năng lái phương tiện) và khả năng phán đoán (nhất là về tốc độ và khoảng cách) của người điều khiển phương tiện. Nồng độ cồn trong máu cũng gây ra những biến chứng đối với những thương tích mà người điều khiển phương tiện có thể gặp phải khi có tai nạn.
Lạm dụng rượu, bia không chỉ ảnh hưởng sức khoẻ, bản thân nhiều người lạm dụng rượu bia khi lái xe bị TNGT do va đập mạnh dẫn đến tử vong hoặc gây thương tích dẫn đến phải… nhập viện. Người may mắn thoát chết thì “sống dỡ chết dỡ”, còn gia đình rơi vào túng quẩn, ngập trong nợ nần… “Hậu quả nhãn tiền”, nhưng do thói quen “tới bờ tới bến mới hiểu được lòng nhau”, hoặc chủ quan, chưa ý thức hết được “hậu hoạ” đang chực chờ… nên thay vì hạn chế “tửu nhập”, hoặc lựa chọn phương án về nhà cho an toàn đi bằng xe taxi, grap, xe bus. Nhiều người sau những cuộc nhậu “tẹt ga” vẫn cầm vôlăng, hoặc “liêu xiêu” về nhà trên xe máy.
Cần có biện pháp chế tài mạnh
Như chúng ta đã biết, ở các nước tiên tiến, việc sử dụng đồ uống có cồn được cả xã hội giám hộ, nếu chưa đủ tuổi quy định thì không có quyền mua hay sử dụng. Người dân cũng có ý thức cao trong việc sử dụng đồ uống có cồn và lựa chọn phương thức đi lại an toàn khi đã sử dụng đồ uống có cồn. Luật pháp cũng xử phạt nghiêm người lái xe say xỉn (ngoài phạt tiền, còn bị tước GPLX có thời hạn hoặc vĩnh viễn, thậm chí phạt tù).
Còn ở nước ta, thời gian qua, cùng với chỉ đạo các ngành chức năng các địa phương đẩy mạnh tuyên và xử lý vi phạm về nồng độ cồn, cơ quan chức năng cũng đã trang bị máy đo nồng độ cồn; đồng thời, sửa đổi, bổ sung chế tài theo hướng tăng nặng mức phạt và áp dụng biện pháp bổ sung đối với người lái xe vi phạm theo Nghị định 100/2019/-NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt cao nhất là từ 30 đến 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng GPLX 24 tháng nếu trong nồng độ cồn có từ 0,4 miligam/1lit khí thở; thấp nhất bị phạt từ 6 đến 8 triệu đồng nếu trong nồng độ cồn có từ dưới 0,25 miligam/1lit khí thở
Theo ông Nguyễn Hữu Cường- Nguyên Chánh văn phòng Ban ATGT Đà Nẵng “Thực tế cho thấy rất nhiều người điều khiển phương tiện sau khi uống rượu bia và TNGT do sử dụng rượu bia cũng không phải là ít, nhưng theo thống kê TNGT năm 2020, toàn tỉnh có 30 vụ TNGT do rượu bia ”. Thực tế, ngành chức năng của TP cũng đã thấy mức độ cũng đã giảm so với trước đây, bỡi lẽ sau khi Nghị định 100 thay đổi bổ sung Nghị định 46/2016 việc chế tài xử phạt nặng hơn về lỗi uống rượu-bia.
Theo thống kê tại Bệnh viện Đà Nẵng của Sở Y tế Đà Nẵng năm 2020 cũng đã nói lên một thực trạng đáng buồn, đó là có trên 60% người sau khi xảy ra tai nạn được hỏi trả lời là không biết quy định về nồng độ cồn trong máu khi tham gia giao thông… (?). Và có lẽ, cũng như sự “ngụy biện” tương tự về việc “không biết quy định về nồng độ cồn trong máu khi tham gia giao thông”, nhiều người vẫn chậc lưỡi để “nhập tửu” cho “tới bờ tới bến”… vẫn lái xe mà bất chấp hậu hoạ.
Cần “hiện đại hóa” trang thiết bị; huy động hệ thống chính trị, các đoàn thể tham gia cam kết, giám sát việc thực hiện chủ trương và có biện pháp chế tài hữu hiệu hỗ trợ cho lực lượng trực tiếp kiểm tra giám sát người lái xe thực hiện quy định nồng độ cồn. Nâng cao năng lực kiểm tra giám sát, báo cáo thống kê, và quy định cụ thể trách nhiệm việc lấy mẫu máu đối với người lái xe trong các vụ TNGT mà người lái xe có dấu hiệu lạm dụng rượu bia… để xác định nồng độ cồn, có cơ sở thống kê nguyên nhân TNGT do uống rượu, bia.
Bởi vì, cùng với những nỗ lực trong tuyên truyền và kiểm tra giám sát, thì bản thân số liệu TNGT do người lái xe lạm dụng rượu, bia sẽ góp phần lên tiếng cảnh báo tuyên truyền mạnh mẽ. Đồng thời, cũng là minh chứng phản biện thuyết phục nhất trước những lời “ngụy biện” và “thói hư tật xấu” lạm dụng rượu bia khi lái xe…dẫn đến TNGT. Thành phố Đà Nẵng những năm qua thực hiện phương châm 4 AN, trong đó ATGT cũng được đặt lên hàng thứ nhì không kém phần quan trọng. Uống rượu bia khi điều khiển xe máy, ô tô đại đa số là nguyên nhân gây nên TNGT. Vì vậy Chính phủ mới có biện pháp chế tài xử phạt nặng theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
Hiện nay cả nước lượng chức năng, như CSGT, CSTT, TTGT, trong đó lực lượng CSGT là chủ công luôn có mặt trên các tuyến quốc lộ, nội huyện thị, đường cao tốc tuần tra kiểm soát, kiểm tra nồng độ cồn, sử dụng chất ma túy khi điều khiển phương tiện, đồng thời xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm. Làm thế nào trong những ngày trước-trong và sau Tết tình hình TNGT được êm thuận, không để xảy ra, người dân vui xuân đón Tết một cách đầm ấm, chan hòa tình thương và hạnh phúc.
Nguyễn Bình
