Sâm Ngọc Linh – Từ “Báu vật” rừng sâu đến “Sản phẩm Vàng” của Nông nghiệp công nghệ cao
Sâm Ngọc Linh, loài sâm đặc hữu của Việt Nam, từ lâu đã được mệnh danh là “quốc bảo” nhờ những giá trị y dược quý hiếm và độc đáo. Tuy nhiên, việc khai thác quá mức cùng với những khó khăn trong canh tác tự nhiên đã đặt ra một thách thức lớn cho việc bảo tồn và phát triển bền vững nguồn gen quý giá này. Trong bối cảnh đó, nông nghiệp công nghệ cao nổi lên như một lời giải đầy hứa hẹn.
Câu hỏi đặt ra là: làm thế nào công nghệ có thể can thiệp để không chỉ nhân giống và tăng sản lượng, mà còn nâng cao chất lượng của loại dược liệu tinh hoa này? Câu trả lời nằm ở một yếu tố tưởng chừng đơn giản nhưng lại vô cùng quyền năng: ánh sáng. Bài viết này sẽ đi sâu vào câu chuyện về hành trình của Rạng Đông, một doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Việt Nam, đã tiên phong ứng dụng khoa học chiếu sáng tiên tiến để “giải mã” và tối ưu hóa quá trình canh tác Sâm Ngọc Linh, mở ra một chương mới cho nền nông nghiệp chính xác tại Việt Nam.
Từ phòng thí nghiệm đến trang trại: Hành trình R&D của Rạng Đông
Thành công của Rạng Đông trong lĩnh vực chiếu sáng nông nghiệp công nghệ cao không phải là một sự tình cờ, mà là kết quả của một quá trình đầu tư chiến lược, bài bản và có tầm nhìn dài hạn. Nền tảng của giải pháp Smart Farm ngày nay được xây dựng từ một “đường ống” R&D hiệu quả, kết nối chặt chẽ giữa nghiên cứu khoa học do nhà nước tài trợ và quá trình thương mại hóa của doanh nghiệp.
Cụ thể, trước khi ra mắt giải pháp thương mại, Rạng Đông đã hoàn thành xuất sắc hai dự án nghiên cứu khoa học cấp nhà nước với tổng vốn đầu tư lên đến hơn 100 tỷ đồng. Dự án thứ nhất (2013-2016, trị giá 27 tỷ VNĐ) tập trung vào việc nghiên cứu, thiết kế hệ thống chiếu sáng chuyên dụng để điều khiển ra hoa. Dự án thứ hai (2016-2019, trị giá 81 tỷ VNĐ) đi sâu hơn vào việc phát triển công nghệ sản xuất và thương mại hóa đèn LED cho nông nghiệp công nghệ cao. Chính sự đầu tư nền tảng này đã tạo ra một lợi thế cạnh tranh vượt trội, giúp Rạng Đông chuyển mình từ một nhà sản xuất bóng đèn truyền thống thành một nhà cung cấp giải pháp công nghệ cao toàn diện, mà đỉnh cao là sự kiện ra mắt giải pháp Smart Farm vào ngày 28 tháng 4 năm 2022.
Khoa học ánh sáng và Sâm Ngọc Linh: không chỉ là tăng trưởng, mà là tối ưu hóa hoạt chất
Ứng dụng chiếu sáng trong nông nghiệp đã tiến hóa từ mục tiêu đơn giản là cung cấp ánh sáng cho cây quang hợp (photonic farming) sang một cấp độ tinh vi hơn nhiều: sử dụng ánh sáng như một công cụ chính xác để điều khiển quá trình sinh hóa bên trong cây trồng, nhằm tối ưu hóa việc sản xuất các hợp chất có giá trị cao (biochemical manufacturing).
Vai trò của phổ ánh sáng đơn sắc
Các nghiên cứu khoa học chuyên sâu về Sâm Ngọc Linh nuôi cấy trong phòng thí nghiệm (in vitro) đã hé lộ những phát hiện quan trọng về tác động của các loại ánh sáng khác nhau:
- Tối ưu cho Tăng trưởng: Kết quả cho thấy, sự kết hợp giữa ánh sáng Xanh và Đỏ với tỷ lệ 50:50 mang lại hiệu quả cao nhất trong việc kích thích sự tăng sinh của mô sẹo và sự phát triển tổng thể của cây (đo bằng trọng lượng tươi và trọng lượng khô).
- Tối ưu cho Tích lũy Hoạt chất (Saponin): Tuy nhiên, một phát hiện đáng ngạc nhiên là ánh sáng huỳnh quang truyền thống lại cho kết quả tốt nhất về tổng hàm lượng các hoạt chất Saponin quý giá (cụ thể là Rb1 và MR2).
Giải pháp công nghệ cho bài toán khoa học
Điều này tạo ra một “nghịch lý” khoa học: loại ánh sáng tốt nhất cho cây lớn nhanh lại không phải là loại ánh sáng tốt nhất để cây tích lũy nhiều hoạt chất nhất. Việc phải di chuyển cây giữa hai hệ thống chiếu sáng khác nhau trong quá trình canh tác là không thực tế và không có khả năng mở rộng quy mô công nghiệp.
Đây chính là điểm mà công nghệ chiếu sáng chuyên dụng của Rạng Đông mang lại một giải pháp đột phá. Các sản phẩm đèn LED nông nghiệp của công ty, đặc biệt là dòng đèn cho cây dược liệu, được trang bị phổ ánh sáng chuyên dụng (WBU) và quan trọng hơn là khả năng điều chỉnh cường độ (Dimming) và phổ ánh sáng một cách linh hoạt.
Công nghệ này cho phép tạo ra một “công thức ánh sáng” (light recipe) động, có thể lập trình để thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của cây. Nó giải quyết trực tiếp bài toán khoa học kể trên bằng cách cho phép triển khai một quy trình chiếu sáng hai giai đoạn trên cùng một hệ thống duy nhất:
- Giai đoạn 1 (Tăng trưởng): Cung cấp phổ ánh sáng tối ưu cho việc tăng sinh khối (ví dụ: tỷ lệ Xanh-Đỏ 50:50).
- Giai đoạn 2 (Tích lũy hoạt chất): Tự động điều chỉnh phổ ánh sáng sang loại tối ưu cho việc tổng hợp Saponin (ví dụ: mô phỏng phổ của đèn huỳnh quang hoặc một phổ chuyên biệt khác).
Bằng cách này, công nghệ của Rạng Đông đã biến một khám phá khoa học phức tạp thành một ứng dụng thực tiễn, có khả năng thương mại hóa và nhân rộng, tối ưu hóa cả sản lượng và chất lượng của Sâm Ngọc Linh.
Tác động và ý nghĩa: Nâng tầm nông sản Việt
Việc ứng dụng thành công công nghệ chiếu sáng LED chuyên dụng trong canh tác Sâm Ngọc Linh mang lại những tác động sâu rộng:
- Về kinh tế: Mở ra khả năng sản xuất Sâm Ngọc Linh quy mô lớn với chất lượng được kiểm soát chặt chẽ, từ đó nâng cao giá trị thương phẩm, đáp ứng nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu.
- Về khoa học công nghệ: Khẳng định năng lực R&D và đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam trong một lĩnh vực công nghệ cao. Đây là một mô hình thành công điển hình về sự hợp tác hiệu quả giữa nhà nước (thông qua các dự án R&D), nhà khoa học và doanh nghiệp để tạo ra sản phẩm cuối cùng có giá trị cao.
- Về xã hội: Góp phần quan trọng vào việc bảo tồn nguồn gen “quốc bảo”, đồng thời tạo ra sinh kế bền vững và phát triển kinh tế cho các địa phương có điều kiện canh tác, xây dựng thương hiệu quốc gia mạnh mẽ cho nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Kết luận: Ánh Sáng công nghệ – “Chất xúc tác” cho “quốc bảo” Việt Nam
Câu chuyện của Rạng Đông và Sâm Ngọc Linh là một minh chứng sống động cho thấy ánh sáng công nghệ cao có thể trở thành “chất xúc tác” mạnh mẽ để khơi dậy và nâng tầm giá trị của những tài sản quý giá nhất của quốc gia. Đây không chỉ là câu chuyện về một loại cây dược liệu, mà còn là hình mẫu về một tương lai nơi nông nghiệp Việt Nam có thể cạnh tranh bằng công nghệ, trí tuệ và sự đổi mới. Tiềm năng của việc ứng dụng chiếu sáng chuyên dụng là vô cùng to lớn, hứa hẹn sẽ tạo ra những đột phá tương tự cho nhiều loại cây trồng giá trị cao khác như hoa, cây ăn quả, và rau sạch trong nhà kính.
https://hoichieusangvietnam.org.vn/anh-sang-nuoi-duong-quoc-bao-dot-pha-cong-nghe-led-cua-rang-dong-trong-canh-tac-sam-ngoc-linh/
