Ngày 16/11, tại Hà Nội, diễn ra hội thảo tham vấn cho báo cáo “Tình hình vi phạm và thực thi pháp luật về động vật hoang dã tại Việt Nam, giai đoạn 2013-2017” của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Hội thảo do Hiệp hội bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam (WCS Việt Nam) tổ chức với sự tham dự của nhiều đại diện cơ quan thực thi pháp luật nước ta và các tổ chức quốc tế, phi chính phủ.
Báo cáo được soạn thảo theo dữ liệu thu thập từ các viện kiểm sát nhân dân địa phương và các ngành công an, hải quan, kiểm lâm, bộ đội biên phòng. Theo đó, từ tháng 1/2013 đến tháng 12/2017, có 1.504 vụ vi phạm về bảo vệ động vật hoang dã với 41.328 kg cá thể và sản phẩm động vật hoang dã, 1.461 đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã; đã xét xử 432 bị cáo, phạt gần 16 tỷ đồng. Qua đó, cho thấy mức độ nghiêm trọng của loại hình tội phạm này diễn biến qua các năm.
Trong tổng số 432 bị cáo đã bị tòa án các cấp của Việt Nam xét xử, án treo chiếm tỷ lệ cao nhất là 57,41% (248/432) bị cáo, hình phạt tù có thời hạn có tỷ lệ lớn thứ hai là 37,5% (162/432) bị cáo. Trong tổng số 162 bị cáo bị tuyên phạt tù, có 41,36% (67/162) bị phạt dưới 12 tháng và hơn 5% (9/162) trên 36 tháng, còn lại là 53,09% (86/162) từ 12 tháng đến 3 năm tù (36 tháng). Ngoài phạt tù, có 16,05% (26/162) bị cáo còn phải chịu hình phạt tiền bổ sung với 626,5 triệu đồng (26.785 USD).
Còn trong tổng số 496 người bị bắt giữ và xử lý về hình sự, có 24 người tái phạm 2 lần (trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý). Đối với vi phạm bị bắt giữ và xử phạt hành chính, có 45/965 người vi phạm lần 2 và 2/965 người vi phạm lần 3.
Phân tích nhân thân của người vi phạm cho thấy, chủ yếu ở độ tuổi lao động trung bình, từ 30 đến 35 tuổi chiếm 26,63% (389/1.461). Nữ giới cũng đáng chú ý khi có gần 50% là nữ giới với độ tuổi từ 54 đến 59 tuổi.
Tổng số tiền phạt với 921/965 người là 15.424.801.504 đồng. Trong đó, mức phạt từ 2 – 10 triệu đồng chiếm 64,6% (595/921), mức phạt dưới 2 triệu đồng chiếm 17,81% (164/921), còn mức phạt từ 11 – 49 triệu chiếm 13,36% (123/921), từ 51 – 99 triệu chiếm 2,39% (22/921) và thấp nhất là mức phạt trên 100 triệu chỉ chiếm 1,85% (17/921).
Các loài nguy cấp, quý hiếm, bị đe doạ như tê tê, rắn, chim các loại và rùa chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ buôn bán, vận chuyển trái pháp luật động vật hoang dã bị phát hiện, bắt giữ, xử lý. Một số loài không có nguồn gốc từ Việt Nam như tê giác, voi, tê tê cũng thường xuyên bị vi phạm, chiếm 13,5% (203/1.504) tổng số vi phạm, 7,43% (1.949/26.221) số lượng cá thể bị bắt giữ và 44,64% (18.450/41.328 kg) trong tổng khối lượng động vật hoang dã bị tịch thu ghi nhận được trong giai đoạn 2013-2017.
Khai mạc hội thảo, bà Hoàng Bích Thủy, Giám đốc Tổ chức WCS Việt Nam cho biết: “Với lợi nhuận được đánh giá xếp sau hoặc gần như ngang bằng với buôn lậu vũ khí, ma túy và buôn bán người, tình trạng buôn bán trái pháp luật động vật hoang dã đang diễn biến ngày càng phức tạp. Việt Nam không chỉ bị coi là một quốc gia tiêu thụ động vật hoang dã mà còn là một mắt xích quan trọng trong mạng lưới trung chuyển, buôn bán trái pháp luật động vật hoang dã xuyên quốc gia và xuyên lục địa. Chính phủ Việt Nam đã và đang thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác đấu tranh với nạn buôn bán và vận chuyển trái pháp luật động vật hoang dã”.
Ở nước ta kể từ khi Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 có hiệu lực vào ngày 1/1/2018, nhiều vụ buôn bán trái pháp luật động vật hoang dã được phát hiện và bắt giữ. Các vụ điển hình gần đây như ngày 05/10/2018, bắt giữ 10 tấn ngà voi, vẩy tê tê nhập từ Nigeria về cảng Đà Nẵng; ngày 02/11/2018, bắt 800 kg vẩy tê tê giấu trong 3 container gỗ từ châu Phi về cảng Hải Phòng.
Tuy nhiên, phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Xuân Thắng là Trưởng phòng Điều tra Xử lý vi phạm về lâm nghiệp của Cục Kiểm lâm cũng cho rằng: “Công tác thống kê của chúng ta hiện nay hiện chưa về một mối, đặc biệt là về động vật hoang dã. Mỗi bên lại có đặc thù riêng, có chế độ quản lý và xử lý khác nhau, cần một mẫu biểu thông tin mang tính chất toàn diện và phần mềm hỗ trợ công tác thu thập, tổng hợp số liệu giúp cơ quan có thẩm quyền phân tích, để đưa ra giải pháp tốt hơn”.
Các đại biểu thảo luận về những đề xuất và khuyến nghị cho bước tiếp theo bao gồm xác định phương thức thủ đoạn, quy luật hoạt động (điểm nóng, tuyến đường) của các đối tượng, đường dây, ổ nhóm để xây dựng kế hoạch hành động thực thi pháp luật một cách hiệu quả, toàn diện. Ngoài ra, một cơ quan đầu mối và hệ thống cơ sở dữ liệu chung về vi phạm liên quan đến động vật hoang dã cần được thiết lập để hỗ trợ các lực lượng, cơ quan chức năng truy xuất thông tin vi phạm về động vật hoang dã dễ dàng.
Tổ chức WCS cho biết sẽ tiếp tục hợp tác với Cục Thống kê Tội phạm và Công nghệ thông tin – Cục 2, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoàn thiện báo cáo và từng bước xây dựng kế hoạch thực hiện các đề xuất nói trên. Kết quả được kỳ vọng là sẽ có một hệ thống thống kê, báo cáo chính xác để có thể giúp phân tích và dự báo xu hướng tội phạm và từ đó, mỗi cơ quan chức năng có được các can thiệp và hành động cụ thể đấu tranh với các vi phạm về động vật hoang dã.
| Tại Hội nghị quốc tế về chống buôn bán trái pháp luật động vật, thực vật hoang dã hồi tháng 10 tại London (Vương quốc Anh), Thứ trưởng thường trực Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn đã phát đi thông điệp về tính cấp bách cần đối phó với tội phạm buôn bán động vật hoang dã có tổ chức, sự cần thiết hợp tác giữa khu vực tư, công, các tổ chức phi chính phủ và các cơ quan nghiên cứu nhằm áp dụng công nghệ và sáng kiến trong thực thi pháp luật. Quan trọng hơn cả là nhằm đóng cửa các thị trường buôn bán trái pháp luật động vật hoang dã. |
Sáu Nghệ
