Một nghiên cứu do các nhà khoa học ở Hiệp hội bảo tồn động vật hoang dã
(WCS), Cục Thú y thuộc Bộ NN&PTNT, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, EcoHealth Alliance và Viện Một sức khỏe thuộc Đại học California vừa thực hiện, cảnh báo nguy cơ bùng phát lây lan vi rút corona từ động vật hoang dã sang người.
Nhóm nghiên cứu thu thập mẫu tại 70 địa bàn ở Việt Nam và phát hiện sáu loại vi rút corona đã biết. Mặc dù hiện nay chưa có bằng chứng cho thấy các vi rút này là mối đe dọa với sức khỏe con người, tuy nhiên, nghiên cứu giúp nâng cao năng lực giám sát theo hướng tiếp cận nhằm phát hiện các vi rút mới nổi hoặc vi rút chưa từng được biết tới ở người, động vật hoang dã và động vật nuôi thông thường trong tương lai.
Nghiên cứu cho thấy tỉ lệ dương tính với vi rút corona khá cao trên chuột đồng được chế biến làm thực phẩm cho con người. Tỉ lệ dương tính tăng lên một cách đáng kể dọc theo chuỗi cung ứng từ thương lái (21%), tới các khu chợ (32%) và nhà hàng (56%). Tại 2/3 số trang trại động vật hoang dã và 6% số động vật gặm nhấm được nuôi ở trang trại ở các điểm tham gia vào nghiên cứu cũng cho kết quả vi rút corona dương tính. Trên mẫu phân của loài gặm nhấm tại các trang trại gây nuôi động vật hoang dã cũng cho thấy có chung loại vi rút corona như trên dơi và chim, điều này cho thấy có sự chia sẻ về cả môi trường sống và/hoặc lây lan vi rút giữa các loài. Từ mẫu của các loài động vật gặm nhấm được lấy từ môi trường sống tự nhiên cho kết quả vi rút corona ở khoảng 0 – 2 %.
Bà Amanda Fine, Giám đốc Chương trình Sức khỏe động vật hoang dã – Châu Á của tổ chức WCS, cũng là một trong các đồng tác giả của nghiên cứu, chia sẻ: “Các chuỗi cung ứng động vật hoang dã và điều kiện tại mỗi mắt xích của chuỗi cung ứng làm gia tăng một cách đáng kể mức độ xuất hiện của vi rút corona. Bên cạnh đó, chúng tôi đã ghi nhận được sự phơi nhiễm với vi rút corona từ dơi và chim trên các loài gặm nhấm được nuôi tại các trang trại. Tỉ lệ xuất hiện và mức độ đa dạng của vi rút corona, bên cạnh việc nuôi nhốt chung nhiều loài động vật mà chúng tôi quan sát được trong hoạt động buôn bán động vật hoang dã đang tạo ra cơ hội cho các chủng vi rút corona kết hợp và lan rộng”.
Các tác giả cảnh báo hoạt động buôn bán động vật hoang dã đang góp phần đưa con người tiếp xúc gần hơn với nhiều loài hoang dã có khả năng phát tán vi rút corona. Điều này dẫn tới nguy cơ lây truyền vi rút trong loài và giữa các loài với nhau và làm tăng khả năng kết hợp của các chủng vi rút corona với nhau.
Chuỗi cung ứng động vật hoang dã từ trang trại và tự nhiên tới nhà hàng tạo ra vô số cơ hội dẫn tới bùng phát dịch bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các bệnh dịch lây nhiễm từ động vật hoang dã đe dọa sức khỏe cộng đồng và để bảo vệ ngành chăn nuôi của Việt Nam, các tác giả khuyến nghị một số biện pháp phòng ngừa cụ thể như hạn chế hoạt động giết mổ, gây nuôi thương mại, vận chuyển, mua bán, tàng trữ, chế biến và tiêu thụ động vật hoang dã.
Sự xuất hiện của vi rút SARS-CoV, MERS-CoV và bây giờ là SARS-CoV-2 gây ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu. Thế giới cần nâng cao cảnh giác thông qua việc xây dựng và nâng cao khả năng phát hiện, giám sát chủ động và xác định đặc tính của các chủng vi rút corona ở người, động vật hoang dã và động vật nuôi thông thường; và từ đó thay đổi hành vi của con người nhằm giảm thiểu nguy cơ lây truyền bệnh dịch từ động vật sang con người.
Bà Hoàng Bích Thủy, Giám đốc Chương trình WCS Việt Nam, một trong các đồng tác giả của nghiên cứu, chia sẻ: “Kể từ khi xuất hiện dịch COVID-19, Chính phủ Việt Nam đã có những chỉ đạo rất quyết liệt để thực thi các quy định việc buôn bán động vật hoang dã. Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Công văn số 1744/VPCP-KGVX ngày 6/3/2020 chỉ đạo xem xét việc cấm buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã. Nghiên cứu này sẽ cung cấp các thông tin cơ sở quan trọng và đề xuất các lĩnh vực cần tập trung nghiên cứu trong thời gian tới nhằm cung cấp thêm các bằng chứng hỗ trợ xây dựng các chính sách mới và/hoặc sửa đổi khung pháp lý ở Việt Nam để ngăn ngừa các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai bằng cách giảm thiểu các nguy cơ lây truyền dịch bệnh từ động vật sang người tại các mắt xích chính trong chuỗi cung ứng động vật hoang dã. Các biện pháp can thiệp nếu muốn thành công phải hướng tới mục tiêu là làm giảm thiểu đáng kể số lượng và mức độ đa dạng của các loài động vật bị buôn bán, cũng như số người tham gia vào hoạt động buôn bán động vật hoang dã”.
SÁU NGHỆ
