Sự kiện nam sinh lớp 11 trường Nguyễn Khuyến (TPHCM) vừa nhảy lầu tự tử đã gióng lên hồi chuông báo động cho các bạn trẻ và các bậc cha mẹ hiện nay. Bài viết này sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết về trầm cảm, căn bệnh đang chiếm vị trí thứ hai trên thế giới, theo thống kê của Tổ chức y tế thế giới năm 2017.
Các loại trầm cảm:
Theo trường Y Harvard, có 6 loại trầm cảm:
(1).Rối loạn trầm cảm kéo dài: thường được gọi là trầm cảm nhẹ hoặc rối lọan nhịp tim. Họ có những triệu chứng trầm cảm nhẹ (đã liệt kê ở trên) trong 2 năm. Họ vẫn có cuộc sống bình thường nhưng ít cười hoặc ít vui vẻ. (ii).Trầm cảm nặng: trạng thái rất u uất, có thể có suy nghĩ tự tử. (iii). Rối loạn theo mùa: thường được khởi kích trong vài ngày của mùa thu và mùa đông. Thiếu ánh nắng mặt trời và thay đổi kiểu ngủ có thể tác động đến bệnh. (iv). Trầm cảm sau sinh. (v). Rối loạn lo âu trước kỳ kinh: là dạng nặng của hội chứng tiền kinh nguyệt. (vi).Rối loạn lưỡng cực: có thể gặp triệu chứng trầm cảm nhẹ hoặc nặng. Tuy nhiên, nhũng triệu chứng này xuất hiện trước hoặc sau giai đoạn nhiều năng lượng và hoạt động mạnh, được phân loại là hưng cảm nhẹ hoặc rối lọan hoảng sợ.
Các mức độ trầm cảm
Trầm cảm mức độ nhẹ: Khó chẩn đoán trầm cảm mức độ nhẹ. Triệu chứng có thể giống những đáp ứng cảm xúc thông thường, chẳng hạn như: dễ kích động, suy nghĩ tiêu cực, cảm thấy mệt không thường xuyên, cảm thấy vô vọng, rất buồn, luôn muốn khóc, chán ghét bản thân, khó tập trung, cảm thấy không hứng thú, muốn được ở một mình, có những cơn đau âm ỉ không giải thích được, vô cảm,…
Những thay đổi về hành vi cũng được xem là có khả năng bị trầm cảm: thay đổi giờ ngủ, cảm giác chán ăn hoặc thèm ăn, hút nhiều thuốc lá và uống nhiều rượu hơn,…
Trầm cảm mức độ trng bình,Xuất hiện những triệu chứng mới, chẳng hạn như tình trạng u ám hoặc mất ngủ. Các triệu chứng có sẵn thì trở nên nặng hơn. Những đợt lo âu xuất hiện khiến bệnh nhân chỉ tập trung vào những điều tiêu cực. Dễ nổi nóng với bạn bè.Các kiểu thay đổi này có thể cho thấy đã chuyển từ trầm cảm nhẹ sang trung bình, lúc này bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ sớm.
Trầm cảm mức độ nặng, Trầm cảm nặng có thể được người khác nhận biết. Tình trạng suy nhược khiến bệnh nhân rất khó thực hiện các hoạt động thông thường.Trầm cảm nặng thường có triệu chứng tương tự như dạng nhẹ nhưng có thể kèm:ảo giác, ảo tưởng, suy nghĩ muốn tự sát, tự làm tổn thương mình. Khi có triệu chứng này, người bệnh cần được trị liệu thuốc ngay.
Làm gì khi bị trầm cảm nhẹ?
Đến gặp bác sĩ sớm để được xác định chẩn đoán và mức độ bệnh. Điều trị: thay đổi lối sống, chẳng hạn như: chế độ ăn và kiểu ngủ, cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Tránh ti vi và các mạng xã hội.
Thay đổi lối sống:Tham gia các trò tiêu khiển có tính sáng tạo sẽ giúp người bệnh tích cực hơn, ít tiêu cực, vui vẻ hơn, ít căng thẳng và giảm nhịp tim hơn.Hàng ngày nên: hít thở không khí ngoài trời, ăn thức ăn tươi, tăng cường tập luyện, thiền tập, hoặc ngồi yên lặng trong 10 phút , hạn chế thời gian xem ti vi hoặc vi tính nhất là vào buổi tối, làm cho ai đó vui vẻ, nói chuyện với 1 người nào đó…
Điều trị:Những ai có sự cố về chấn thương có thể thúc đẩy cơn trầm cảm nhẹ. Nếu từ trầm cảm nhẹ chuyển sang mức độ trung bình, cần phải được tư vấn tâm lý với bác sĩ, với các hình thức sau:
Tham vấn:Gặp chuyên gia tư vấn có thể giúp xác định nguyên nhân trầm cảm, gợi ý việc thay đổi lối sống.
Trị liệu giao tiếp (IPT):Một số người gặp khó khăn khi thiết lập mối quan hệ với người khác nên dễ cô đơn và rơi vào trầm cảm. Trị liệu này được dùng để thúc đẩy các mối quan hệ trở nên dễ dàng hơn.
Trị liệu tâm động học:Chuyên gia sẽ yêucầu người bệnh nói ra những gì đang xảy ra trong tâm trí của họ, và chuyên gia sẽ xác định xem vấn đề đó thuộc kiểu tư duy hay hành vi. Người bệnh thường không biết là các vấn đề đó đã khiến họ khó chịu và đóng góp vào căn bệnh trầm cảm.
Trị liệu nhận thức hành vi (CBT):Trị liệu này hướng đến kết quả hơn là tập trung vào nguyên nhân trầm cảm. Nhận thức được giận dữ khiến tâm trí xao lãng hoặc xác định những dấu hiệu báo động sớm khi thay đổi tâm trạng. Trị liệu nhận thức hành vi là một lựa chọn phổ biến bởi vì bệnh nhân thường cải thiện sau vài tuần.
Ai bị trầm cảm?
Cha mẹ bị trầm cảm thì con cái có khả năng dễ bị trầm cảm. Trầm cảm có thể lan rộng vì nó không có nguyên nhân đơn độc. Phụ nữ thường dễ bị trầm cảm hơn nam giới.Dậy thì, thai kỳ và kinh nguyệt là những lúc triệu chứng dễ xuất hiện. Trầm cảm hay gặp ở những nhóm sau:Người có thu nhập kinh tế thấp. Người có bệnh mạn tính, chẳng hạn như: bệnh động mạch vành, ung thư, cha mẹ bị trầm cảm.Người có những tình trạng sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như lo âu.
Tương tự, nhiều thuốc có khả năng khởi kích trầm cảm. Nếu một người không chắc là những thay đổi cảm xúc có liên quan đến thuốc hay không, họ nên đến gặp bác sĩ. Như vậy, xác định trầm cảm ở giai đoạn sớm là cần thiết. Nếu một người không chắc là họ bị trầm cảm, nên đến gặp bác sĩ để xác định. Khi trầm cảm nhẹ, những thay đổi lối sống có thể tạo hiệu quả kéo dài, đáng kể; có thể hiệu quả nhanh ở người này hơn người khác. Bất kể người nào có trầm cảm nhẹ hoặc trung bình nên tiếp xúc với bác sĩ và thông báo cho bác sĩ biết nếu có suy nghĩ tự hãm hại mình, hãm hại người khác hay tự tử.
TS. Bs. ĐÀO THỊ THANH BÌNH
(BV ĐK Gò Vấp-TPHCM)
