Để đạt mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU (khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định) vào cuối năm nay theo chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính, những ngày cuối tháng 10, tỉnh Kiên Giang là địa phương có đội tàu khai thác hải sản lớn nhất nước ta tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Những con số nóng bỏng
Số liệu của Sở NN&PTNT tỉnh Kiên Giang, tỉnh hiện có 9.880 tàu cá dài từ 6 m trở lên, chiếm gần 13% số tàu cá cả nước và hơn 40% tàu cá ở ĐBSCL. Trong đó, tàu khai thác hải sản 9.430 chiếc, dịch vụ hậu cần nghề cá 450 chiếc, khai thác xa bờ 3.992 chiếc. Tàu dài từ 15 m trở lên có 3.990 chiếc, tuy nhiên 367 chiếc thuộc diện xóa đăng ký và nằm bờ hư hỏng nên còn 3.623 chiếc phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định, đến nay đã lắp đặt được 3.608 chiếc, đạt 99,5%. Công tác quản lý vận hành, khai thác hệ thống giám sát hành trình tàu cá chưa nghiêm, vẫn còn tình trạng chậm lắp đặt, tự ý gỡ thiết bị hoặc tác động làm mất kết nối.
Đặc biệt, Kiên Giang còn hơn 2.300 chiếc, chủ yếu tàu nhỏ hơn 12 mét không đăng ký, đăng kiểm nhưng chưa có biện pháp quản lý. Việc cấp giấy phép theo hạn ngạch, đánh dấu tàu cá theo quy định chỉ thực hiện được 16% số tàu đang quản lý. Tình trạng tự phát đóng mới tàu cá vẫn chưa giải quyết triệt để, làm ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của ngư dân với cơ quan quản lý nhà nước về công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Trong 9 tháng đầu năm 2021, do đại dịch, khoảng 40% tàu cá dài từ 15 m trở lên phải nằm bờ nên số tàu khai thác hải sản cập cảng giảm hơn 50%. Giá hải sản giảm 20- 40%, một số ít mặt hàng giảm 50%. Hệ thống hạ tầng cảng cá nhiều hạn chế, chỉ có 2 cảng cá (Tắc Cậu và An Thới) đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác; còn 3 cảng cá chưa đủ điều kiện (Xẻo Nhàu, Thổ Châu và Nam Du).
Vùng biển Kiên Giang rộng khoảng 63.290 km2, bờ biển dài 200 km có nhiều bãi ngang, cửa sông, luồng lạch thông ra biển và hơn 143 đảo lớn nhỏ, nhiều đảo xa đất liền. Vùng biển rộng lại có vùng chồng lấn chưa phân định giữa Việt Nam với các nước Thái Lan, Campuchia, Malaysia và Indonesia. Nguồn lợi hải sản suy giảm nên việc khai thác kém hiệu quả, một bộ phận chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân đưa tàu sang vùng biển nước ngoài khai thác trái phép.
Thực trạng trên dẫn đến hoạt động tàu cá trên biển phức tạp, công tác chống khai thác IUU chưa đạt yêu cầu. Số liệu của Ban Chỉ đạo tỉnh Kiên Giang về IUU, từ đầu năm đến ngày 15/9/2021, phát hiện 42 tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, tăng 13,5% so cùng kỳ năm 2020. Lực lượng chức năng tỉnh Kiên Giang đã tịch thu 6 tàu cá, xử phạt hành chính 5 chủ tàu hơn 4,8 tỷ đồng.
Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Trọng Thao cho rằng, công tác chống khai thác IUU đang đứng trước hai thách thức lớn. Đó là việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình để kiểm soát 100% tàu cá hoạt động trên biển; giảm số tàu khai thác để khôi phục nguồn lợi hải sản, chú trọng chuyển đổi ngành nghề cho ngư dân.
Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp
Tại cuộc họp bàn giải pháp chống khai thác IUU giữa tháng 10/2021, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang Lâm Minh Thành nêu một số nhiệm vụ trọng tâm trước mắt yêu các cấp thực hiện. Bên cạnh việc kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm trong khai thác, nhất là vi phạm vùng biển nước ngoài, Kiên Giang thành lập Tổ nghiên cứu xây dựng Đề án khôi phục ngành khai thác thủy sản do Phó chủ tịch UBND tỉnh làm Tổ trưởng. Đề án tập trung đánh giá thực trạng, xác định giải pháp bảo vệ và phát triển nguồn lợi hải sản, cải cách hành chính để quản lý khai thác tốt hơn, thời gian hoàn thành vào cuối năm 2021. Đồng thời, Sở NN&PTNT cùng Hội Thủy sản tỉnh tập trung xây dựng Đề án sắp xếp nghề cá để tích hợp vào Đề án khôi phục ngành khai thác thủy sản của tỉnh.
Chiều 24/10, UBND tỉnh Kiên Giang phối hợp Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4, Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân, Hải đoàn 28 Bộ đội Biên phòng và Chi cục Kiểm ngư Vùng 5 ký kết kế hoạch phối hợp mở đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, chống khai thác IUU trên vùng biển Kiên Giang. Sẽ tuần tra cả các vùng biển chồng lấn, chưa được phân định giữa Việt Nam và các nước trong khu vực. Thời gian tuần tra từ đầu tháng 11 đến ngày 31/12/2021.
Tại buổi lễ ký kết, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Nhàn yêu cầu xử lý nghiêm các tàu cá vi phạm về khai thác, bảo vệ nguồn lợi hải sản đồng thời chú trọng chia sẻ thông tin của các ngành để quản lý tàu cá chặt chẽ và thuận lợi hơn. Thống nhất trong xử phạt tàu cá vi phạm một cách nghiêm minh.
Tỉnh Kiên Giang cũng đã đề ra các nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách từ nay đến cuối năm 2021 nhằm chấm dứt tình trạng khai thác hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài.
Ba nhiệm vụ hàng đầu tập trung ở cơ sở: Tuyên truyền, vận động người dân tuân thủ pháp luật đến cấp xã, phường, tổ chức, cá nhân có liên quan, các chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân. Quản lý chặt số tàu cá và lao động đi biển trên địa bàn, xác định các đối tượng có nguy cơ cao để kịp thời phát hiện, ngăn chặn không để xảy ra vi phạm khai thác hải sản vùng biển nước ngoài. Xử phạt vi phạm hành chính nghiêm minh, đồng thời công khai các chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân vi phạm.
Ba niệm vụ về quản lý: Kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến tại các chốt biên phòng đảm bảo các thủ tục theo quy định và gắn thiết bị giám sát hành trình. Thiết lập các đường dây nóng đến Chủ tịch UBND tỉnh, huyện, xã; thủ trưởng Sở NN&PTNT, Công an và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh. Bố trí tàu kiểm ngư đủ sức hoạt động có hiệu quả , khẩn trương thành lập Chi cục Kiểm ngư.
Ba nhiệm vụ về phối hợp, giám sát, sơ kết: Phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng, địa phương của tỉnh với các lực lượng chức năng của Trung ương đóng trên địa bàn (Bộ Tư lệnh Hải quân Vùng 5, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát Biển 4). Giám sát, đôn đốc các đơn vị, địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU và có khen thương, kỷ luật kịp thời. Tổ chức sơ kết việc thực hiện để rút kinh nghiệm không ngừng nâng cao kết quả.
SÁU NGHỆ
