Vừa qua đồng loạt nhiều báo nêu những sai sót của các bộ sách giáo khoa (SGK) của Nhà Xuất bản Giáo dục (NXBGD) Việt Nam, đặc biệt là sách tiếng Việt lớp 1 bộ “Kết nối tri thức với cuộc sống”. Bộ sách quá nhiều “sỏi”, ngoài kiến thức nặng, nhiều bài tập của sách Kết nối không phù hợp với học sinh nhỏ. Cả 2 tập Tiếng Việt đều có không ít những ngữ liệu được viết dễ dãi, tùy tiện, phản cảm, thậm chí phản giáo dục.
Sách giáo khoa ngữ liệu phản cảm
Thường thì người ta chỉ nói đến “hồn” của một người khi người đó đã chết. Ví dụ, Tố Hữu tả hình ảnh chú bé Lượm hy sinh ( trong bài Lượm –tập thơ Việt Bắc):
Cháu nằm trên lúa,
Tay nắm chặt bông,
Lúa thơm mùi sữa,
Hồn bay giữa đồng.
Nhưng bài đọc “Nắng xuân hồng”, trang 179, SGK Tiếng Việt 1, tập một – bộ “Kết nối tri thức với cuộc sống” viết:
Trên đường đi đến lớp
Hồn em vui mênh mông.
Để nói về “phần hồn” của một người đang sống thì thiếu gì từ: “tâm hồn”, “lòng”… Chẳng lẽ tác giả SGK không biết điều này? Nói đến “hồn” của một đứa trẻ đang đến lớp là rủa trẻ em đấy.
Tập 2, trang 23, bài tập giải ô chữ dài tới hơn nửa trang, câu cú thì loằng ngoằng. Nhưng khiếp nhất là các thầy viết sách đố các em câu này: “Thỏ có (…) vừa dài vừa to.” Các cháu phải tìm ra một từ thích hợp với chỗ có ba dấu chấm (…). Đương nhiên là SGK không thể dạy các em nói bậy nhưng bài tập điền vào chỗ trống này phản cảm quá!
Điều đáng nói là không có hình ảnh minh họa, các em sẽ suy diễn và hiểu ra sao, khi cái “vừa dài, vừa to” của một con vật mà các em chưa kịp tìm hiểu, làm quen ?
Vừa đạo văn, vừa làm hỏng văn
Bài tập đọc “Thỏ và rùa”, trang 83, tập một :
Đọc tên bài, ai cũng đoán là của La Phông-ten. Xem cả bài, thấy nhân vật, cốt truyện đúng là của La Phông-ten. Nhưng tuyệt không thấy ghi tên La Phông-ten. Không lẽ là của tác giả sách này sáng tác?
Bình thường, có thể quy vào tội đạo văn. Nhưng có thể văn dở nên tác giả không nỡ ghi tên La Phông-ten. Cách làm này thể hiện sự cẩu thả, tùy tiện của tác giả sách.
Xuyên tạc, làm hỏng văn: Thỏ và rùa
Nhìn rùa, thỏ chê: “Quả là chậm như rùa.” Rùa ôn tồn: “Ta thi nhé.”. Thỏ hớn hở tham gia. Thỏ nhởn nhơ múa ca, rùa cứ bò cần mẫn. Thế là, rùa đi xa hơn hẳn thỏ.
Yếu tố phản giáo dục ngay từ đầu đã xuất hiện khi tác giả dạy trẻ chê bai bạn : Nhìn rùa, thỏ chê: “Quả là chậm như rùa”.
Nội dung trong bài học cũng rất tù mù: Rùa rủ thỏ thi nhưng không biết rủ thi gì. Không rõ kết quả cuộc thi thế nào: Rùa đi xa hơn hẳn nhưng chưa tới đích. Thỏ chỉ cần vài bước chân là sẽ vượt rùa. Văn vẻ dễ dãi, làm hỏng thẩm mỹ của trẻ: Thỏ hớn hở tham gia. Thỏ nhởn nhơ múa ca.
Câu chuyện cuộc thi chạy của Thỏ và Rùa là câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng của Ê dốp, nhà văn Hy Lạp ở thế kỷ thứ XI trước CN. Vậy mà tác giả cũng không ghi rõ nguồn, hay phỏng theo…câu thuyện của Ê Dốp. Đây cũng là một hình thức đạo văn.
Dạy lớp 1 hay lớp 6?
Bài đọc không tên, trang 172, tập một:
“Mỗi lần về quê, Hà lại được bà kể cho nghe nhiều câu chuyện hay. Nào là truyền thuyết về Lạc Long Quân, truyền thuyết Thánh Gióng, truyền thuyết về hồ Hoàn Kiếm…”. Trẻ em 6 tuổi làm sao hiểu được câu trên. Cứ như là sách đang viết cho học sinh lớp 6 chứ không phải 6 tuổi!
Từ ngữ tù mù, ra bài tập đánh đố
Bài 64 (trang 140, tập 1) dạy một lúc 3 vần “iêt”, “yêu”, “yêu”. Phần Đọc tung ra cho HS đọc 12 tiếng và từ có chứa các vần mới học: chiết, chiều, yêu, viết, diễu, yếu, việt, kiểu, yểu, nhiệt kế, con diều, yêu chiều. Trong số này chỉ 3 từ nhiệt kế, con diều, yêu chiều có hình minh họa. Người lớn cũng không thể biết các tiếng diễu, việt, yểu có nghĩa gì, nếu chúng không được ghép với một tiếng khác.
Đây là lỗi lặp lại ở tất cả các bài bài học vần trong sách: từ ngữ ngô nghê, đọc lên nghe rất thô thiển, kì quặc: lươn, rướn, sườn, vượn, hướng, phượng, sương, tưởng. (tr. 158). / khèn, sen, nến, nghển, chí, mịn, cún, vun (tr. 78), / khóm, vòm, nộm, tôm, bờm, rơm (tr. 84) / làng, rạng, sáng, bằng, rặng, vẳng, hẫng, tầng, vâng (tr. 130) / hoạt, khoát, toán, xoan, choắt, hoắt, ngoằn, thoăn…
Ra bài tập đánh đố: Yêu cầu học sinh tự đi tìm từ ngữ có các vần rất khó như: oac, oăc, oam, oăm, ươ, oach, oăng? (tập 2, tr.22) thì thật là đánh đố.
Ở trang 10, Tiếng Việt Kết nối tập hai , bài tập 5, yêu cầu : Chọn từ ngữ (chạy nhanh, dỏng tai, thính tai) để hoàn thiện câu và viết câu vào vở:
“Chú mèo (…) nghe tiếng chít chít của lũ chuột.” . Bài tập này khó, vì học sinh chưa hiểu đầy đủ nghĩa từ, chưa phân biệt được dỏng tai và thính tai.
Bài đọc: “Mùa xuân, từng đàn cò trắng duyên dáng bay tới”. Người ta hay nói “Đất lành, chim /cò đậu”. Nơi nào phù hợp là cò đến ở, vì thế mới có những đảo cò. Cò không phải là chim di cư như én. Có lẽ tác giả cần hỏi thêm chuyên gia về tập tính loài cò. Sau này, các em đợi xuân đến để cò bay về thì quả là nực cười. (Trang 134, sách Kết nối, tập hai)
Cái đáng dạy thì không dạy
Bài tập đọc “Nụ hôn trên bàn tay”, trang 24-25, tập hai viết về tình mẹ con nhưng không hỏi câu nào về tình cảm của con với mẹ.
Bài tập đọc “Ngôi nhà” (trang 40-41, tập hai) là một bài thơ ngắn, có 3 khổ thơ. Tác giả sách chỉ hỏi về khổ thơ 1, 2, nhưng lại không hỏi gì đến khổ thơ chính là khổ 3 nói về ý nghĩa của toàn bài thơ:
Em yêu ngôi nhà
Gỗ tre mộc mạc
Như yêu đất nước
Bốn mùa chim ca.
Môn bóng nào ra đời ở Việt Nam từ thời ông Lương Thế Vinh – 600 năm trước?
Xem trang 144, tập hai, bài Tập đọc “Cậu bé thông minh”, có câu: “Một hôm, cậu bé Vinh đem một trái bưởi ra bãi cỏ làm bóng để cùng chơi với các bạn.” Không rõ môn thể thao mà SGK kể là môn bóng đá, bóng chuyền hay bóng ném? Nếu vậy, có lẽ phải viết lại lịch sử thể thao như thế nào cho đúng ?
Tóm lại :
Cách viết SGK, cứ đưa ra một số ngôn từ, hỗn độn, phi lô gic, phi nhận thức để thách đố học sinh, chứng tỏ tác giả SGK đã thành công trong việc biến ảo những con chữ dễ hiểu, giản đơn trong sáng nhất thành mớ lẩu ngôn ngữ, tạp âm…phản giáo dục.
Đã đến lúc Bộ GD&ĐT cần có ý kiến chỉ đạo, cho sửa và thay thế ngay những ngữ liệu trong sách Kết nối nói riêng và ba bộ sách của NXB nói chung, bởi thời gian “rà soát” của Bộ đã quá dài. Và con em chúng ta sẽ phải chịu hậu quả vì bỏ tiền ra mua sách, phải học bộ sách không chỉ nặng về kết cấu, mà còn phản cảm, nhạt nhẽo về nội dung, ngữ liệu.
| Hậu quả xấu, nếu không kịp thời sửa chữa
Vấn đề đặt ra là: Khi nào NXB GD Việt Nam mới rà soát và và đính chính, sửa chữa các ngữ liệu, bài đọc bổ sung TV1 ( như bộ Cánh Diều) ?. Nếu không thực hiện sẽ có các hệ quả : – Khi tái bản ( năm học 2021- 2022 ) thì sách đang dùng năm nay sẽ huỷ, gây lãng phí cho Nhà nước và cho phụ huynh khi 70 % HS học 4 bộ sách TV 1 của NXB GD Việt Nam , ( Tập 1 , tập 2 TV giá 60.000đ x 1.500.000 bản =90.000.000 đ ). Trái lại, nếu có văn bản điều chỉnh sửa chữa như Cánh Diều thì HS có thể dùng lại SGK cũ. Điều quan trọng hơn cả, là Bộ cần bắt tay vào cuộc ngay, chỉ đạo NXB GD Việt Nam sửa chữa, thay thế ngữ liệu phù hợp. Để học sinh được học những bộ sách tốt nhất, vừa “kết nối”, vừa “phát triển năng lực”, đến được những “ chân trời sáng tạo”- như tiêu chí của các bộ sách NXB GD Việt Nam. Tuy nhiên, để làm được điều ấy, cần “dân chủ” và “bình đẳng” trong việc sửa chữa lỗi giữa các bộ sách. |
| “ Không riêng gì một bộ sách mà cả 5 bộ sách đều dính vào các lỗi cơ bản về nguyên tắc biên soạn, về bản quyền, về ngữ điệu” (đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) |
| Dư luận vừa qua không thuận lợi cho bộ SGK Cánh Diều. Bộ GD&ĐT cũng chỉ tập trung xử lý các ý kiến về bộ SGK xã hội hoá này, mà không xử lý 4 bộ sách của NXB GD Việt Nam, mặc dù báo chí cũng nêu nhiều ý kiến về 4 bộ SGK của NXB GDVN – doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Bộ. Thậm chí, báo chí còn nói rõ là cả 4 bộ SGK này xâm phạm quyền nhân thân của tác giả, tức là có dấu hiệu vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ. Nếu Bộ chỉ nói rà soát điều chỉnh chung chung thì khó đảm bảo công bằng đối với các học sinh và giáo viên đang học và dạy 4 bộ SGK còn lại. Tôi chưa rõ vì sao có cách xử lý “nhất bên trọng, nhất bên khinh” như vậy. Tôi không tin là có ai đó đang muốn quay lại tình trạng độc quyền trong lĩnh vực SGK, trái với chủ trương của Đảng, Nhà nước và mong muốn của nhân dân về việc xoá bỏ độc quyền. (Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy ( Đà Nẵng)) |
PV
 của Nhà Xuất bản Giáo dục (NXBGD) Việt Nam, đặc biệt là sách tiếng Việt...){kind=link}